Αστυνομικο Μυθιστόρημα: Γενική Παρουσίαση (Μέρος 1ο)

Θα εγκαινιάσω φίλες και φίλοι, την καινούργια χρονιά με ζεστές ευχές για όλους από καρδιάς. Και με μια παρακίνηση για έναν διαρκή αγώνα πάνω στη ζωή μας ατομικά και συλλογικά.

Το θέμα με το οποίο εγκαινιάζω τις αναρτήσεις μου στο νέο έτος αφορά μια ιδιαίτερα προσφιλή τα τελευταία χρόνια κατηγορία Λογοτεχνίας, που αποκτά συνέχεια περισσότερους και ένθερμους φίλους.

Αυτήν της κατηγορίας του:

ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟΥ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΟΣ

Καθώς λοιπόν τον τελευταίο καιρό, τα ράφια στις Βιβλιοθήκες των σημείων πώλησης γεμίζουν με έργα Αστυνομικού Μυθιστορήματος και καθώς στην δικτυακή μας γειτονιά γίνεται όλο και πιο συχνά λόγος για το είδος αυτό (Προσωπικά Μανιώδης λάτρης του είδους....), θεώρησα σκόπιμο να κάνουμε εδώ μια γενική παρουσίαση πάνω στο είδος, την ιστορία του και τις σχολές του για να δώσω, σε όλους μας, ένα σύντομο εργαλείο κωδικοποίησης των έργων αστυνομικού μυθιστορήματος.

Πάμε λοιπόν στο ταξίδι μας:

Το ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ πλέον, έχει αυτονομηθεί ως συγκεκριμένο είδος στην Λογοτεχνία. Χρειάστηκαν πολλές δεκαετίες για να αποκτήσει αυτήν την οντότητα και να ξεφύγει από το είδος της λεγόμενης παραφιλολογίας.

ΟΡΙΣΜΟΣ:  Μπορούμε να το ορίσουμε σύντομα ως το μυθιστόρημα που αντικείμενο έχει να επιλύσει ή να περιγράψει ένα μυστήριο με τη μορφή αν θέλετε γρίφου που αφορά την σχέση των ανθρώπων μέσα στις οργανωμένες κοινωνικές δομές με σημείο αναφοράς το ΕΓΚΛΗΜΑ.

Μπορει να το χωρίσουμε στο λεγόμενο:

• "Whodunit" Αστυνομικό μυθιστόρημα, από την σύνθεση των λέξεων "Who done it". Είναι αστυνομικό εκείνο μυθιστόρημα που θα ασχοληθεί με έναν ή περισσότερους φόνους ή παραβατικές ποινικές συμπεριφορές στο οποίο η κεντρική ιδέα είναι να προσεγγίσουμε τον ή τους ενόχους.
• Η κλασική Αστυνομική Περιπέτεια, η οποία έχει πιο διευρυμένα όρια από τα προηγούμενα θέλοντας να περιγράψει και άλλα γενόμενα.

Αφού δώσαμε έναν γενικό ορισμό για το είδος προχωράμε τώρα στην Ιστορία του και στις διάφορες κατηγορίες-σχολές του:

ΙΣΤΟΡΙΑ-Η ΠΡΩΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ: Το Αστυνομικό μυθιστόρημα έχει τις πρωταρχικές του ρίζες στον 19ο αιώνα, στην κοινωνία της Βιομηχανικής Επανάστασης και συγκεκριμένα στον Αγγλοσαξωνικό κόσμο (Βρετανία, ΗΠΑ, Γαλλία) όπου υπάρχει και ο μηχανισμός ελέγχου και καταστολής του εγκλήματος όπως και η συγκρότηση των μεγάλων αστικών κέντρων.

Ο Αιώνας αυτός, λογοτεχνικά, κυριαρχείται από το ρεύμα του ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΥ συνεπώς δεν μπορει αυτό να αφήσει ανεπηρέαστο έναν κλάδο της λογοτεχνίας της εποχής.

Το ΠΡΩΤΟ αστυνομικό μυθιστορημα που σηματοδοτείται ιστορικά ανήκει σε έναν μεγάλο λογοτεχνικό θρύλο. Στον συγγραφέα του παράξενου και του τρομακτικού. Στον ΕΝΤΓΚΑΡ ΑΛΑΝ ΠΟΕ. 

Όπως καταλαβαίνετε, το πρώτο Αστυνομικό μυθιστόρημα, θεωρούνται τα "ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ της ΟΔΟΥ ΜΟΡΓΚ" που γράφτηκαν το 1841 με κεντρικό ήρωα τον Ντετέκτιβ  ΩΓΚΥΣΤ ΝΤΥΠΕΝ. Πριν τον ΠΟΕ είχαν προηγηθεί μια σειρά έργων που ανήκουν σε ένα παραφιλολογικό πρόπλασμα. Ακολούθησαν χρόνια πολλά μέχρι το είδος αυτό να ξεφύγει από την παραλογοτεχνία και να γίνει "δεκτό" στους φιλολογικούς κύκλους.

Οι επόμενοι δημιουργοί ήταν στη ΓΑΛΛΙΑ: Οι ΜΩΡΙΣ ΛΕΜΠΛΑΝ και ο ΕΜΙΛ ΓΚΑΜΠΟΡΙΟ, δημιουργώντας την σχετική κλασική σχολή στην οποία ενώθηκαν ο ΓΟΥΣΤΑΒ ΛΕ ΡΟΥΖ ( "Ο Κήπος των Στεναγμών") και Ο ΓΚΑΣΤΟΝ ΛΕΡΟΥ ("Το Φάντασμα της Όπερας", "Το άρωμα της γυναίκας με τα μαύρα"), στην οποία νοοοτροπία ενυπάρχει έντονα και το στοιχείο του Φανταστικού με υπέροχο τρόπο.

Το Λυκαυγές του 18ου αιώνα, ο ΣΕΡ ΑΡΘΟΥΡ ΚΟΝΑΝ ΝΤΟΫΛ

 Εδώ ο μεγάλος αυτός Σκωτσέζος δημιουργός βάζει την πρώτη μεγάλη σφραγίδα στο Αστυνομικό Μυθιστόρημα. Το 1886 "γεννιέται" και περνάει πλέον στην Ιστορία η πρώτη μεγάλη θρυλική μορφή διώκτη του Εγκλήματος. Δεν είναι άλλος από τον περίφημο ΣΕΡΛΟΚ ΧΟΛΜΣ.

Λέγεται ότι ο Κοναν Ντόϋλ τον δημιούργησε έχοντας ως εικόνα τον καθηγητή του Τζόζεφ Μπελ. Η Πρεμιέρα του ΧΟΛΜΣ έγινε στο περιοδικό "THE STRAND" με το διήγημα "ΣΠΟΥΔΗ ΣΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ".  

Ο Χολμς είναι ψηλός, πάνω από 1,80 μ. και αδύνατος. Έχει γκρίζα επιβλητικά μάτια και γερακίσια μύτη. Τα χέρια του φέρουν σημάδια από τα πειράματα που κάνει και έχει νευρώδη δάχτυλα. Ντύνεται άψογα με καφέ τουίντ κοστούμο, καφέ παντελόνι και ημίψηλο καπέλο. Σπίτι του φοράει συνήθως ρόμπα. 

Από ανακρίβεια υιοθετήθηκε το περίφημο κυνηγετικό καπέλο ως σύμβολο του Χολμς καθώς αυτό το φόρεσε ΜΟΝΟ μία φορά.

Ο 20ος Αιώνας: η ΑΓΚΑΘΑ ΚΡΙΣΤΙ  (1890-1976)

Το ξεκίνημα και κύρια ο Μεσοπόλεμος βρίσκει το ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ πλέον να "απογειώνεται" δημιουργικά. Μετά την έκρηξη γένεσης από τον ΑΡΘΟΥΡ ΚΟΝΑΝ ΝΤΟΫΛ περνάμε στην θρυλική μορφή μιας Γυναίκας. Της Αγγλίδας ΑΓΚΑΘΑ ΚΡΙΣΤΙ. Πλέον το Αστυνομικο μυθιστόρημα ξεπερνά το απλό διήγημα και την Νουβέλλα και γίνεται συγκροτημένο Μυθιστόρημα. Από τον νου της δομείται το "WHODUNIT" αστυνομικό μυθιστόρημα που το αποτελούν γύρω στα 80 μυθιστορήματα συν θεατρικά έργα.

Το έργο της περιγράφει σχεδόν πάντα μια κλειστή κοινωνική ομάδα, μια Οικογένεια, πάντα της μεγαλοαστικής τάξης. Σημείο αναφοράς τα κληρονομικά και νομικά προβλήματα. Οι χώροι της κλειστοί. Πολλά της διηγήματα κλειστοφοβικά. Μια έπαυλη, ένα χωριό, ένα ξενοδοχείο, ένα ποταμόπλοιο. Συνήθως άπαντες έχουν ενοχική συμπεριφορά και είναι εν δυνάμει ύποπτοι.

Η ΑΓΚΑΘΑ ΚΡΙΣΤΙ "γεννά" δύο Αστυνομικές προσωπικότητες στο αθάνατο έργο της:

• Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΠΟΥΑΡΟ: Ο Δαιμόνιος μικροκαμωμένος Βέλγος εκκεντρικός ντετέκτιβ. Μικρόσωμος με κεφάλι σαν αυγό. Μεγάλο κλασικό στρατιωτικό μουστάκι. Το κεφάλι του γέρνει ελαφρά σε μια πλευρά. Πάντα ντυμένος άψογα. Είναι υστερικός με τη σκόνη. Δεν του αρέσει η θάλασσα, λατρεύει τα γλυκά και προτιμά για ποτό τα λικέρ. Πάντα ευγενής και μετρημένος στις εντάσεις.

Ο DAVID SUCHET ως Ηρακλής Πουαρό

• Η ΜΙΣΣ ΜΑΡΠΛ: Μια τυπική δαιμόνια Αγγλίδα γεροντοκόρη της επαρχίας. Γλυκύτατη, μετρημένη, παρατηρητική

ΤΟ HARD-BOILED ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΟ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ

Η Άλλη όχθη του Ατλαντικού στην περίδο του Μεσοπολέμου, στο ξεκίνημα του 20ου αιώνα, γεννά πραγματικά ένα κοινωνικό Ηφαίστειο. Οι μεγάλες ταξικές συγκρούσεις στις ΗΠΑ, το Εργατικό Κίνημα, η εποχή της μεγάλης Οικονομικής κρίσης και της Ποτοαπαγόρευσης οδηγούν στην εφιαλτική αύξηση της εγκληματικότητας και της βίας. 

Μέσα στις εκρηκτικές αυτές συνθήκες μπαίνουν οι βάσεις του Ρεαλιστικού Αστυνομικού Μυθιστορήματος. Είναι το λεγόμενο "σκληρό" HARD-BOILED. 

Δημιουργός του ο συγγραφέας και Κομμουνιστής ΝΤΑΣΣΙΕΛ ΧΑΜΕΤ (1894-1961). 

Κεντρικός ήρωάς του ένας ιδιωτικός Ντέτεκτιβ. Το κοινωνικό περίγραμμα του Χάμμετ είναι πραγματικά εφιαλτικό. Μια κοινωνία σάπια και διαβρωμένη παντού. Ξεπουλημένοι δικαστές, διαβρωμένοι και διαπλεκόμενοι Αστυνομικοί, μοιραίες γυναίκες femmes fatale, αλκοολικοί εγκληματίες. Μαζικό έγκλημα και βία. 

Κι όμως μέσα από αυτό το εφιαλτικό λεγόμενο ντεκόρ που γέννησε το θρυλικό κύμα του NOIR ή αλλιώς του THRILLER ενυπάρχουν και αναδεικνύονται οι χαρακτήρες που ξεχωρίζουν, που παλεύουν, που αγωνίζονται. Μην περιμένετε happy ends στα μυθιστορήματα αυτά. Το κόστος είναι μεγάλο και οι εμπειρίες τραυματικές.

Έτσι ο ΧΑΜΕΤ τραβάει στην άκρη το Βικτωριανό μοντέλο της σκηνογραφίας και το μυστήριο του Σέρλοκ Χολμς. Το Αστυνομικό μυθιστόρημα παίρνει τη σύγχρονη μορφή του. 

Πολλά και μεγάλα τα έργα του συγγραφέα:  "ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΘΕΡΙΣΜΟΣ", "ΤΟ ΓΕΡΑΚΙ ΤΗΣ ΜΑΛΤΑΣ", "Η ΚΑΤΑΡΑ ΤΩΝ ΝΤΕΪΝ", "ΤΟ ΓΥΑΛΙΝΟ ΚΛΕΙΔΙ". 

Πολλοί οι ήρωές του, ένας από αυτούς ο γνωστός Ντετέκτιβ Μάρλοου.

Κοντά του ένας ακόμα θρύλος. ο ΡΕΗΜΟΝΤ ΤΣΑΝΤΛΕΡ. (1888-1959)

Θιασώτης και αυτός της ίδια σχολής. Εκλεπτύνει το noir μυθιστόρημα με λογοτεχνικά στοιχεία.

Οι ήρωες και των δύο συγγραφέων κινούνται στα σκοτάδια των μεγαλουπόλεων. Χρησιμοποιούν πολλές φορές αμφιλεγόμενες μεθόδους για να διελευκάνουν τα εγκλήματά του στα όρια της νομιμότητας και της αστικής ηθικής. Η προσωπική τους δε ζωή κάθε άλλο παρά "ατσαλάκωτη" είναι.

Το έργο τους τέλος, δίνει τροφή, ως σενάριο, στα κινηματογραφικά έργα εκείνα που αποτέλεσαν τον θρύλο των film noir της χρυσής Αμερικάνικης εποχής μέχρι το 1960.

ΤΟ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ στη ΓΑΛΛΙΑ του ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ

Παράλληλα με τις εξελίξεις του είδους στις ΗΠΑ, στην Γαλλία έχουμε τη σχολή και το είδος του μεγάλου Γαλλόφωνου Βέλγου

ΖΟΡΖ ΣΙΜΕΝΟΝ  (1903-1989)

Εδώ ο Βέλγος συγγραφέας συνεχίζει την κλασική σχολή της Αγκάθα Κρίστι, όμως στο είδος του μπαίνουν κάποιες σοβαρές αλλαγές:

• Ο Κεντρικός ήρωας, ο ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ ΜΕΓΚΡΑΙ είναι επαγγελματίας Αστυνομικός και συνάμα κρατικός λειτουργός. 
• Έχουμε για πρώτη φορά το γεγονός των ΑΝΕΞΙΧΝΙΑΣΤΩΝ ΕΓΚΛΗΜΑΤΩΝ ή τη λύση αυτών με τον παράγοντα της τύχης.

Συνεπώς ο ΖΟΡΖ ΣΙΜΕΝΟΝ εισάγει και αυτός το στοιχείο του ΡΕΑΛΙΣΜΟΥ στο Αστυνομικό μυθιστόρημα.  Το έργο του είναι τεράστιο με 425 Βιβλία εκ των οποίων τα 136 είναι ψυχολογικές νουβέλες.

Ο ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ ΖΥΛ ΜΕΓΚΡΑΙ είναι το πνευματικό δημιούργημα του ΖΟΡΖ ΣΙΜΕΝΟΝ. Παριζιάνος αστυνομικός, "γεννιέται" το 1929. Εμφανίζεται σε 83 νουβέλες. Κύρια στηρίζει τη δουλειά του στην Ψυχολογία και στην βαθύτατη προσέγγιση σε βαθμό φιλευσπλαχνίας των κινήτρων του δράστη.

Εδώ, αγαπητοί μου, θα κλείσω το 1ο μέρος της γενικής αυτής παρουσίασης του Αστυνομικού Μυθιστορήματος. Παρακολουθήσαμε τη γένεσή του και την εξέλιξή του από το τέλος του 19ου αιώνα, μέχρι και την εποχή του Μεσοπολέμου.

Στο 2ο μέρος θα πάρουμε τη σκυτάλη από τις εξελίξεις στο είδος από τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια.

Ευχαριστώ για την συντροφιά σας.