H ζωή είναι δώρο. Σαν ένα σπιτικό ηδύποτο σε ακριβό σκαλιστό ποτηράκι, γεμάτο γεύσεις

Πέμπτη 26 Νοεμβρίου 2020

"Το παγκάκι της μνήμης" (Φωτοσυγγραφικη σκυτάλη #6)

 "Το Παγκάκι της μνήμης"

(Διήγημα)


ΣΚΗΝΗ 1


Τα βήματά της αντηχούσαν στα πατώματα του δωματίου καθώς έτρεχε από το ένα δωμάτιο στο άλλο. Τα ποδαράκια της χόρευαν στα διάφορα υλικά του πατώματος. Από τα πέτρινα τής κουζίνας και της σάλας στα ξύλινα της κρεβατοκάμαρας. Μαζί με το γέλιο της. Φαινόταν σαν μικρή πεταλούδα που πετάριζε γεμάτη χρώμα και ζωή από λουλούδι σε λουλούδι. Και πίσω της ο παππούς της. Ένα ανέμελο κυνηγητό μέσα στο σπίτι. Με τις φωνές της άλλοτε πνιγμένες στο ξέφρενο γέλιο και άλλοτε πνιχτές λαχανιασμένες. Και εκείνος από πίσω της με περπατησιά αστεία. Εκεί που πήγαινε να την φτάσει όλο τάχα μου εύρισκε σε κάποιο εμπόδιο του σπιτιού και την έχανε. Και μετά να σου πάλι το ίδιο. Να την ζυγώνει να την αρπάξει και μετά να την αφήνει. Στο τραπέζι το μεγάλο, το μικρό, στην ξύλινη πολυθρόνα την κουνιστή που της άρεσε να την βάζει να θραμπαλίζεται. Στο μεγάλο τζάκι που έβγαζε ως πάνω την ξύλινη οροφή. Η γιαγιά της από μέσα απ την κουζίνα τάχα μου να φωνάζει: “Θα κάνετε ζημιά βρε…. Προσέξτε λίγο…”


Εκείνη όμως, μικρή και καπάτσα στα τέσσερα χρόνια της, όλο ξέφευγε. Και να την τώρα να βγαίνει απ την πόρτα και να ξεχύνεται στην αυλή με τον δύστυχο τον παππού από πίσω. Όμως εκείνος, με μια δρασκελιά, την ζυγώνει και καθώς εκείνη προσπαθεί να βρει καταφύγιο στο μεγάλο ξύλινο παγκάκι της αυλής, την αρπάζει με τα χέρια του.

“Σ’ έπιασα μικρή πεταλούδα!” έκανε με ύφος θριαμβευτικό εκείνος καθώς με τα χέρια του την έβαλε να κάτσει πάνω στο παγκάκι. Εκείνη προσπαθούσε να φέρει στα ίσια της τις αναπνοές της.

“Παππού… είσαι μεγάλος για αυτό… αλλιώς δεν θα με έπιανες…” απάντησε με ύφος που δεν άφηνε περιθώρια να μην την σφίξεις στην αγκαλιά σου.

“Κούκλα μου! Γλυκιά μου. ναι σε άρπαξα! Τώρα δεν μου ξεφεύγεις….”


Την πήρε αγκαλιά. Ύστερα την έβαλε να κάτσει κανονικά στο παγκάκι. Σηκώθηκε, ίσιωσε λίγο τα μαλλιά του και έσιαξε τα γυαλιά στο πρόσωπό του. Έκανε να κινηθεί προς το σπίτι. Η μικρή σήκωσε το κεφαλάκι της. Ένα ζευγάρι μάτια ενώθηκαν με τα δικά του. Και μια γλυκιά φωνή συνόδευσε την ερώτησή της:

“Εμένα εδώ θα μ’ αφήσεις παππού;”

Δεν είπε τίποτα. Την κοίταξε ίσια στα μάτια. Είδε μονάχα τα κόκκινα πέταλα της βουκαμβίλιας να πέφτουν απαλά από το μεγάλο φυτό, να στροβιλίζονται στον αέρα και να αναπαύονται ολόγυρά της, στο παγκάκι και στην μικρή της φούστα.


ΣΚΗΝΗ 2


Σιωπή. Απέραντη και ήρεμη. Της νύχτας το σκοτάδι απλωμένο στις φυσικές του ώρες. Έξω στη φύση, στο εσωτερικό του χωριάτικου σπιτιού. Το φεγγάρι παίζει κρυφτό με κάποια λευκά σύννεφα που φωτίζονται έντονα με το ασημί του χρώμα. Όλα βυθισμένα στην αγκαλιά του ύπνου και της γαλήνης. Οι πόρτες, τα παράθυρα εσωτερικά του σπιτιού. Το άρωμα του ξύλου και του βερνικιού της συντήρησης. Όλα να κινούνται θολά, ακανόνιστα. Το ταβάνι να γυρίζει σαν να στροβιλίζεται, οι τοίχοι να χάνουν τη γεωμετρία τους. Και ύστερα πάλι να ηρεμούν. Κάτω το πάτωμα, πότε η καλογυαλισμένη πέτρα του, με τους αρμούς καλοφτιαγμένους, πότε τα ξύλα με το σκούρο τους χρώμα και τη μυρωδιά τους. Απ το παράθυρο της κουζίνας τρεμόπαιζε το ασημί του φεγγαριού, διεκδικούσε με πάθος την είσοδό του στο δωμάτιο να λούσει με το φέγγος του τις γωνίες του σπιτιού. 


Και τότε αχνά, ακαθόριστα, λες και έρχονταν από μακριά ένα βουητό. Ένα παράξενο βουητό βγαλμένο από τα βάθη της γης σαν να αναστέναζαν τα σωθικά της. Ένα πρώτο τρίξιμο στα ξύλα, ένα ανεπαίσθητο τρέμουλο στο πάτωμα, μια βουή σαν να δοκιμάζει να βγάλει τον βρυχηθμό της. Ύστερα πιο δυνατή, πιο ανατριχιαστική. Και ύστερα το τρέμουλο πιο δυνατό. Και μετά ακόμα δυνατότερο. Τα τζάμια να αρχίζουν να τρέμουν, τα φωτιστικά να κινούνται σαν εκκρεμές, οι καρέκλες να χοροπηδούν στο πάτωμα. Όλο και πιο έντονα, όλο και πιο δυνατά. Όλα να χορεύουν σε έναν ανατριχιαστικό χορό. Ήχοι, τζάμια που έσπαγαν, σκεύη που έπεφταν, ξύλα που έσπαγαν, τοίχοι που ράγιζαν.


Και ύστερα η φωνή, οι φωνές, οι κραυγές, οι στριγγλιές. Καταμεσής της νύχτας.

“Σεισμός! Τα παιδιά!” έσχισε στα δυό τη νύχτα το κάλεσμα της γυναικείας φωνής.


ΣΚΗΝΗ 3


Το ένιωθε. Παντού. Ολόγυρά της.  Σε ένα ακαθόριστο θολό χώρο. Προσπαθούσε να τον αναγνωρίσει. Κάτι της ξυπνούσε μα όχι! Δεν ήξερε τι ήταν. Ένα σπίτι, σίγουρα ένα σπίτι. Όμως ποιο; τι ήταν αυτό; Σε ποιο μέρος; Όλα ήταν τόσο θολά! Προσπαθούσε να κινηθεί μα της ήταν αδύνατον. Σκοτάδι; Φως; Όλα μπερδεμένα. Ένιωθε παρουσίες αλλά δεν έβλεπε τίποτα, πουθενά και κανέναν. Η ανάσα της γινόταν όλο και πιο γρήγορη. Οι παλμοί της καρδιάς της όλο και πιο έντονοι σαν αργαλειός. Προσπαθούσε να βρει τον εαυτό της, το σώμα της μέσα σε όλο αυτό αλλά ένιωθε σαν κάτι να την φυλακίζει, να την κρατά και να την περιφέρει αόρατη. 


Και τότε η γη άρχισε να τρέμει. Στην αρχή σιγά μα μετά όλο και πιο δυνατά, όλο και πιο άναρχα. Και πάλι προσπαθούσε να ξεχωρίσει τι ήταν και που αλλά μάταια. Όλα χόρευαν γύρω, οι τοίχοι έχαναν το σχήμα τους, οι χώροι αναποδογύριζαν χωρίς τελειωμό. Κόντευε να πνιγεί. Της τελείωνε ο αέρας, πνιγόταν, δεν ένιωθε χέρια ή πόδια. Μόνο φωνή, μια φωνή ναι, που όλο και δυνάμωνε. Προσπαθούσε να ακούσει. Δυσκολευόταν. Όμως η φωνή δυνάμωνε, πήρε χρώμα, πήρε χροιά γυναικεία αλλά άγνωστη, έσπασε στα δύο, μικρή και μεγάλη. Έγινε λέξεις, φράση, κάλεσμα:


“Εμένα θα μ’ αφήσεις εδώ;” 


Το άκουσε, ήταν μια ικεσία, μια παράκληση. Γεμάτη φόβο και απόγνωση. Και όλο και μεγάλωνε, δυνάμωνε. “Εμένα θα μ’ αφήσεις εδώ;”. Έγινε κραυγή, της τρυπούσε τ’ αυτιά, το κεφάλι. Πονούσε. Η ίδια συνεχώς ερώτηση. Προσπαθούσε να καλύψει τα αυτιά της αλλά δεν είχε χέρια.


Πετάχτηκε καθιστή στο κρεββάτι της με μια κραυγή απελπισμένη! Μέσα στη νύχτα, λουσμένη στον ιδρώτα. Προσπαθούσε να πάρει αναπνοές, η καρδιά της πήγαινε να σπάσει, χτυπούσε σαν τρελή. Η πόρτα του δωματίου της άνοιξε. Η μητέρα της φάνηκε στην πόρτα σοκαρισμένη.

“Έλλη! Τι συμβαίνει παιδί μου; Τι έπαθες;” της είπε και κάθισε δίπλα της στο κρεβάτι. Το χέρι της έπιασε το δικό της που έτρεμε. Η νεαρή κοπέλα έδειχνε να συνέρχεται. Αργά, δειλά μα σταθερά. Έκλεισε τα μάτια της και έγειρε στην αγκαλιά της μητέρας της. Η φιγούρα ενός άντρα φάνηκε στην πόρτα του δωματίου.

“Έλλη τι έγινε;” ρώτησε με αγωνία καθώς πλησίασε. Η κοπέλα τους κοίταξε έναν προς έναν έχοντας ανακτήσει την ανάσα της:

“Ένας άσχημος εφιάλτης… αυτό…όλα…” ξαφνικά άρχισε πάλι να ταράζεται, “….όλα έτρεμαν...κάτι σαν σεισμός….και η φωνή….. η φωνή….”

“Ησύχασε παιδί μου” έκανε η μητέρα της. Το πρόσωπό της γύρισε και αντίκρισε αυτό του άντρα της. Τα μάτια τους συναντήθηκαν σε ένα βλέμμα όλο νόημα.


ΣΚΗΝΗ 4


“Πως κοιμήθηκε;” ρώτησε ο Ανδρέας. Είχε ήδη βάλει την πρώτη γουλιά στο στόμα του από την κούπα του Γαλλικού καφέ που συνήθιζε να πίνει λίγο πριν φύγει για τη δουλειά. Στα σαράντα έξι χρόνια του, δεν έπαυε μήτε στιγμή να εκφράζει την αγάπη και τη λατρεία του στις δύο γυναίκες της ζωής του. Την εικοσιδυάχρονη κόρη του Έλλη και την κατά τρία χρόνια μικρότερή από εκείνον γυναίκα του, την  Τζένη.

“Έμεινα κοντά της όλη τη νύχτα…” απάντησε εκείνη.

“Καλά έκανες, το είδα. Πάντα νιώθω την απουσία σου από δίπλα μου”

“Ήταν ταραγμένη.. μια-δυό φορές την ένιωσα να τρέμει αλλά ευτυχώς ως εκεί”

“Τώρα πως είναι;”

“Ευτυχώς κοιμάται ήρεμα. Δεν έχει και σχολή σήμερα”

“Καλύτερα να ξεκουραστεί…”


Μεσολάβησε μια μικρή σιωπή ανάμεσά τους. Με κάπως μηχανικές κινήσεις έπαιρναν το πρωινό τους. Η γυναίκα του έσπασε τη σιωπή:

“Άκουσες τι είπε χθες;”

“Εννοείς τη νύχτα όταν…”

“Ναι όταν πετάχτηκε, ο εφιάλτης…”

“Αυτό ακριβώς! Όλα έτρεμαν είπε… ο σεισμός”

Ο Ανδρέας πήρε μια βαθιά ανάσα.

“Μήπως πρέπει να της πούμε κάποια πράγματα;”

“Δεν είναι επίφοβο;”

“Αν συνεχιστεί αυτό…”

“Εννοείς που επαναλαμβάνεται…”

“Ναι, νομίζω αν μάθει θα απομυθοποιήσει τα γεγονότα. Είναι πια ολάκερος άνθρωπος. Σπουδάζει γιατρός, βλέπει τον κόσμο θετικά. Να βάλει το φόβο στη σωστή του θέση…”

“Πρέπει να βρούμε μια ευκαιρία Ανδρέα. Κάτι που να ταιριάξει, να λειτουργήσει όμορφα”

Εκείνος έδειξε να σκέφτεται. Της απάντησε κατηγορηματικά.

“Νομίζω ξέρω τον τρόπο! Και πιστεύω είναι ο καλύτερος”

“Δηλαδή;”

“Ο μηχανικός έχει έτοιμα τα σχέδια του σπιτιού στο χωριό…”

“Θες να πεις ότι…”

“Αυτό ακριβώς Τζένη! Έτσι κι αλλιώς πρέπει να πάμε εκεί. Σε λίγο θα έχουμε τις τελικές ρυθμίσεις για να ξεκινήσουμε τη ριζική ανοικοδόμηση του πατρικού σου. Για μας έργο ζωής”

“Και η Έλλη;” τον ρώτησε με αγωνία.

“Η Έλλη ξέρει για το σπίτι. Ότι είναι ερειπωμένο εδώ και 17 χρόνια”

“Δεν γνωρίζει όμως τι συνέβη ακριβώς εκείνον τον Ιούλη…”

“Ακριβώς. Ήρθε η ώρα να μάθει την ιστορία αυτού του σπιτιού. Την αφορά άλλωστε άμεσα. Και θα απαλύνει πιστεύω αυτό που υποσυνείδητα τη βασανίζει”


ΣΚΗΝΗ 5  Το ίδιο βράδυ στο σπίτι.


Το τζάκι έκαιγε στην άκρη του σαλονιού. Οι φλόγες ζωηρές έστελναν φωτεινά μηνύματα μέσα στο δωμάτιο. Και το άρωμα του ξύλου μια μεθυστική ομορφιά. Ήταν καθισμένοι όλοι έναν κύκλο εκεί κοντά. Ο Ανδρέας έριχνε σκόρπιες ματιές σε κάτι βιβλία, η Τζένη κυλούσε το βλέμμα της με τις εναλλαγές του browser στο λαπ τοπ της και η Έλλη προσπαθούσε να βολέψει το σώμα της στον μεγάλο καναπέ.

“Πότε αρχίζει η εξεταστική;” την ρώτησε ο Ανδρέας.

“Σε δύο βδομάδες”

“Άρα κλείσατε να υποθέσω;”

“Ναι! Τέλος το εξάμηνο. Πάμε για τα καθιερωμένα”

“Ωραία” της απάντησε προσπαθώντας κάπου να χωρέσει την πρότασή του. Έριξε μια ματιά στη γυναίκα του και είδε το θετικό της βλέμμα.


“Έλλη, το Σάββατο λέμε να πάμε στο χωριό”

“Που στο χωριό; Τι να κάνετε;”

“Σου έχουμε μια έκπληξη”

“Δηλαδή;” έκανε εκείνη με προσμονή να ακούσει.

“Το πατρικό σπίτι της μαμάς σου, τα σχέδια του μηχανικού είναι έτοιμα!”

Το νεανικό της πρόσωπο έλαμψε.

“Για την ανακατασκευή;”

“Ναι! Πρέπει να πάμε να δούμε από κοντά τις τελευταίες λεπτομέρειες για να ξεκινήσει η έκδοση της άδειας”

Η Έλλη γέμισε νοσταλγία.

“Το σπίτι του παππού και της γιαγιάς ε μαμά;”


Η Τζένη βρήκε ευκαιρία να μπει στην κουβέντα.

“Ναι κορίτσι μου. Ήρθε ο καιρός να το δούμε να ζωντανεύει, πέρασαν τόσα χρόνια από τότε…”

Ο άντρας της την κοίταξε κατάματα.

“Δεν μπορώ να θυμηθώ τίποτα… μόνο κάτι έτσι αχνό στο μυαλό μου αλλά… και πάλι τίποτα… ούτε τον παππού ή τη γιαγιά” σχολίασε η Έλλη.

“Λογικό παιδί μου, ήσουν πολύ μικρή όταν πέθαναν…” απάντησε ο πατέρας της.

“Θα ήθελα πολύ να τους θυμηθώ. Να τους νιώσω στο δικό τους σπίτι. Είναι κάτι το εντελώς διαφορετικό από τις διηγήσεις. Μου λείπει ένα κομμάτι στην ψυχή μου από την παρουσία τους. Μου έχετε πει τόσα για εκείνο το σπίτι, τις ομορφιές του, την αυλή του, τα δέντρα…”

“Σ’ αγαπούσαν πολύ…” συμπλήρωσε η μητέρα της.

“Το σπίτι εκεί… πως ξέμεινε έτσι; Γιατί το αφήσατε να διαλυθεί;” τους ρώτησε.

“Βρε Έλλη δεν είχαμε παλιότερα τη δυνατότητα να το φροντίσουμε, θέλω να πω να κάνουμε κάτι. Ύστερα ήταν και κάποια θέματα που έπρεπε να διευθετήσει η μάνα σου με την αδελφή της, τη θεία σου. Όμως ήταν και είναι το όνειρό μας. Το έχουμε συζητήσει πολλές φορές. Τώρα που έχουμε την οικονομική δυνατότητα, το ξεκινήσαμε. Και να που ήρθε η ευλογημένη ώρα να βγει άδεια”

“Τι θα γίνει; Πως το σκέφτεστε;” τους ρώτησε.


“Α αυτό δεν θα στο πούμε εδώ, θα το δεις θεωρητικά επί τόπου εκεί!” πετάχτηκε η μητέρα της.

“Έλλη είναι ώρα να γνωρίσεις το σπίτι που, σαν μικρή πεταλούδα, έκανες τα πρώτα σου βήματα. Εκεί που η γιαγιά και ο παππούς σε κράτησαν στην αγκαλιά τους” είπε ο πατέρας της.

“Μέχρι τώρα τους γνώριζες από φωτογραφίες. Και εκείνους και το σπίτι και σένα εκεί ανάμεσα. Λοιπόν; Τι λες; Θα  έρθεις;” πρόσθεσε η μητέρα της.

“Με πείσατε! Εντάξει. Θα μείνουμε πουθενά; Να ξέρω”

“Όχι, οι Αλκυονίδες είναι εδώ δίπλα, μια μέρα θα μας φτάσει άνετα”

“Θαυμάσια λοιπόν!” σχολίασε η Έλλη με χαμόγελο.

“Πάω να σας φτιάξω πίτσα! Έχω όρεξη απόψε” έκλεισε την κουβέντα με μια γευστική πρόταση η Τζένη γνωρίζοντας θερμή υποδοχή από τους άλλους δύο. Η βραδιά είχε ντυθεί σε ένα όμορφο χαμόγελο για τη συνέχεια.


ΣΚΗΝΗ 6  Βράδυ δύο μέρες πριν την αναχώρησή τους


Το φως από το μικρό πορτατίφ στο κομοδίνο της Έλλης έριχνε σκόρπιες τις ανταύγειές του στον τοίχο απέναντι του δωματίου. Στην ηρεμία της προχωρημένης νύχτας το χρώμα του τοίχου άρχισε να αλλάζει σιγά-σιγά. Πολύχρωμες ανταύγειες από όμορφα χρώματα ντυμένα με το ημίφως ξεκίνησαν να παίζουν μια όμορφη προβολή. Λες και η ύλη ολόγυρα έχανε τη δομή και την πυκνότητά της. Διαφάνειες, σκιές, εκλάμψεις, ψίθυροι. 


Τα μάτια της ήταν κλειστά βυθισμένα στο ταξίδι του ύπνου όμως ολόγυρά της στήνονταν ένας χορός στο υποσυνείδητο. Μέσα από το χρώμα του τοίχου πέρασε κάτι σαν σκιά, διάφανη, ακαθόριστη στην αρχή. Περιπλανήθηκε μέσα στο δωμάτιο αγγίζοντας το κάθε τι με προσοχή και επιμέλεια. Και κάθε που περνούσε ο χρόνος αυτή η σκιά άρχισε να παίρνει συγκεκριμένη μορφή που παρά τη διαφάνειά της ήταν φανερό ότι ήταν μια ανθρώπινη φιγούρα. Που σε λίγο ήταν το περίγραμμα ενός ηλικιωμένου άντρα. Έδειχνε απόκοσμος εντελώς όμως πολύ φιλικός. Λες και η παρουσία του δεν ήθελε να ταράξει το οτιδήποτε. Βουτηγμένος σε μια πανδαισία χρωμάτων και λάμψης περπάτησε σιγανά στον αέρα μέσα στο δωμάτιο. Στάθηκε σε πράγματα λες και ήθελε να τα αγγίξει. Ύστερα κοίταξε προς το κρεβάτι. Πλησίασε αργά την Έλλη που κοιμόταν με μια ήρεμη έκφραση στο πρόσωπό της. Ο ηλικιωμένος άνδρας εστίασε το βλέμμα του στα κλειστά της μάτια. Στο πρόσωπό του, που λαμπύριζε σε χρώματα και σκιές, σχηματίστηκε ένα γλυκό χαμόγελο.


“Χαιρόμαστε που δεν μας ξέχασες…” βγήκε η φράση λες από μέσα του χωρίς καν να ανοίξει το στόμα του. Τα μάτια της Έλλης τρεμόπαιξαν.

“Θα είμαστε και οι δύο εκεί γλυκιά μου…” συνέχισε στον ίδιο τόνο. Κάτι σαν ομίχλη είχε μπει στο δωμάτιο και αιωρούνταν στο εσωτερικό του.

“Θα σε περιμένουμε… μας έχεις λείψει τόσο πολύ…” η φωνή συνέχισε να βγαίνει από τα χείλη της μορφής αυτής του ηλικιωμένου άντρα χωρίς καν να κινείται. Η Έλλη άνοιξε με μιας τα μάτια της. Για λίγα δευτερόλεπτα το βλέμμα της διασταυρώθηκε με εκείνο το απόκοσμο ονειρικό βλέμμα του απέναντί της. Γεμάτη έκσταση ανασηκώθηκε καθιστή στο κρεβάτι της.

“Παππού!” τον προσφώνησε απλώνοντας τα χέρια της προς την κατεύθυνσή του. Το πρόσωπο εκείνου λες και φωτίστηκε από μια ανείπωτη ζεστασιά. Της χαμογέλασε γλυκά και άρχισε να απομακρύνεται και να χάνεται από κοντά της. Έσβηνε η μορφή του μέσα στο ημίφως του χώρου, γινόταν όλο και πιο διάφανη.

“Παππού!” είπε πάλι η Έλλη γεμάτη συγκίνηση και ένα πρωτόγνωρο συναίσθημα γαλήνης. Σαν να γέμιζε και κατέκλυζε την ψυχή της με απίστευτη τρυφερότητα.

Ο χώρος στο δωμάτιο τίποτα δεν θύμιζε ότι αυτή του η ηρεμία είχε ταραχτεί ή μεταβληθεί. Όλα ήταν όπως πριν. Ακριβώς στη θέση τους. Μόνο η Έλλη ένιωθε την καρδιά της πιο ήρεμη, με μεγαλύτερη προσμονή και συγκίνηση. Άφησε το σώμα της να ξαπλώσει ξανά στο κρεβάτι. Ελεύθερο, χαλαρό. Ένιωθε ότι αυτή η παρουσία που πέρασε από δίπλα της ήταν για αυτήν πολύ προστατευτική και ανθρώπινη με οικείο τρόπο. Έκλεισε τα μάτια της και άφησε τον νου της να πλανηθεί. Πίσω στο χρόνο, στις όποιες μνήμες. Στο χωριό που ερχόταν. Και έτσι ξανά ο ύπνος την πήρε στην αγκαλιά της για να την ταξιδέψει ως το πρωί.



ΣΚΗΝΗ 7


Το σπίτι του Νικηφόρου και της Μελπομένης Φωκά ήταν χτισμένο στην εξωτερική περίμετρο του χωριού. Εκεί που αμφιθεατρικά έβλεπε κανείς το μεγαλύτερο μέρος των σπιτιών αλλά πέρα μακριά το μάτι του ταξιδιώτη αποζημιωνόταν από το γαλάζιο της θάλασσας στον όμορφο κόλπο.


Όταν έφτασαν, ο Ανδρέας οδήγησε το αυτοκίνητο προς το μέρος του σπιτιού. Η Έλλη είχε μια παράξενη αγωνία να επισκεφτεί το μέρος όπου πέρασε πολλές από τις πρώτες βρεφικές και παιδικές στιγμές της. Για έναν λόγο που δεν της είχε αιτιολογηθεί αλλά μήτε εκείνη τον έψαξε, είχε σταματήσει να γίνεται κουβέντα για την κατάσταση αυτού του σπιτιού. Οι όποιες αναφορές στην οικογένειά της ήταν πολλές μεν για τον παππού Νικηφόρο και τη γιαγιά Μελπομένη αλλά καμία για την τύχη του σπιτιού. Το ήξερε μόνο ως αναφορά από τους γονείς της σαν ένα από τα μελλοντικά τους όνειρα να το αναστήσουν.


Το αυτοκίνητο του πατέρα της σταμάτησε. Με τη μητέρα της βγήκαν πρώτοι από το αυτοκίνητο. Ακολούθησε και εκείνη. Έριξε το βλέμμα της ολόγυρα αναζητώντας κάποιο σπίτι από αυτά τα κλασικά του χωριού όπως θεωρητικά το είχε στο μυαλό της. Ο πατέρας της στεκόταν μπροστά σε μια ξύλινη αυλόπορτα μεγάλη με φανερά τα ίχνη της εγκατάλειψης. Δεξιά και αριστερά της μια ψηλή πέτρινη ξερολιθιά έκλεινε το εσωτερικό του οικοπέδου. Μπροστά στην είσοδο δύο μεγάλα πεύκα έκρυβαν τη θέα για το τι ακολουθούσε. 


“Ο μηχανικός θα έρθει εδώ; πού έχετε δώσει ραντεβού;” τον ρώτησε η Τζένη.

“Σε μία ώρα από τώρα εδώ, άλλωστε το ξέρει” απάντησε εκείνος προσθέτοντας “Ελάτε περάστε!” 

Στάθηκε στην ξύλινη αυλόπορτα και την μετακίνησε για να περάσουν η γυναίκα με την κόρη του. Διάβηκαν και οι δύο με τον ίδιο να ακολουθεί τελευταίος. Η Έλλη έμπαινε σε μια μεγάλη αυλή που τα σημάδια της φανέρωναν ότι κάποτε θα έπρεπε να ήταν ένας όμορφος κήπος. Μια εγκαταλειμμένη πέτρινη βρύση στα δεξιά του μονοπατιού οδηγούσε στο βάθος του οικοπέδου. Αγριόχορτα και θάμνοι κατοικούσαν τώρα εκεί που κάποτε όλα έδειχναν μια απόμακρη ομορφιά. Περπάτησαν αρκετά μέτρα που τα χαρακτήριζε η σιωπή και τα βλέμματα που αντάλλασσαν ο Ανδρέας με την Τζένη. Σαν να προσπαθούσαν να συνεννοηθούν για κάτι.


Είχαν πια διανύσει αρκετά μέτρα όταν τα δέντρα και οι θάμνοι άνοιξαν δεξιά και αριστερά τους. Τα μάτια της Έλλης έπεσαν στη θέα του παλιού σπιτιού που ανοίγονταν μπροστά της. Η έκπληξή της ήταν πολύ μεγάλη όταν το θέαμα που αντίκρισε παρουσίαζε μπροστά της ένα μισοερειπωμένο οίκημα. Το μεγαλύτερο μέρος από αυτό ήταν ερείπια. Που όμως δεν φανέρωναν το πέρασμα ενός φυσιολογικού χρόνου αλλά κάτι άλλο, κάτι βίαιο. Ένα παράξενο συναίσθημα ήρθε να την επισκεφτεί και μια ανεξήγητη θλίψη που δεν μπορούσε να εξηγήσει. Σαν η τύχη αυτού του σπιτιού να την πλήγωνε έντονα.


“Μα… αυτό είναι το μισό ερειπωμένο!” είπε καθώς πλησίαζε ακόμα περισσότερο.

“Πράγματι είναι χάλια” απάντησε ο πατέρας της πλησιάζοντας κοντά της.

Η Έλλη άρχισε να εξετάζει πιο προσεκτικά το ερειπωμένο σπίτι που δεν μπορούσε να κρύψει την παλιά ομορφιά του έστω και σε αυτήν την κατάσταση.

“Μα τόσα χαλάσματα πατέρα; Γιατί όλο αυτό; Έγινε κάτι;” ρώτησε.

“Θα ακούσεις…” της απάντησε η μητέρα της.


Η Έλλη πλησίασε πολύ κοντά. 

“Πρόσεχε γιατί αυτό το κομμάτι του σπιτιού είναι ασταθές και επικίνδυνο” της είπε ο πατέρας της.

“Μόνο ασταθές; Εδώ δείχνει σαν να πέρασε κάτι βίαια…”

Προχώρησε στο πλάι. Προς το μέρος των ερειπίων ένιωσε κάποιο δέος και μια συγκίνηση που δεν μπορούσε να εξηγήσει. Μια συγκίνηση που έγινε πολύ μεγαλύτερη όταν τα μάτια της έπεσαν σε ένα  μεγάλο παγκάκι εκεί δίπλα. Ο μεταλλικός σκελετός του έδειχνε ακόμα στιβαρός. Το υπόλοιπο ήταν ξύλα σε σκούρο χρώμα αλλά πολλά από αυτά είχαν εμφανή την εικόνα της φθοράς. Ολόγυρα του ήταν θάμνοι και ξερόχορτα αλλά και μια βουκαμβίλια που έδειχνε παλιοκαιρισμένη αλλά ήταν το μόνο ζωντανό σχετικά φυτό εκεί μέσα. Έστεκε εκεί μεγάλη σαν δέντρο. Τα κόκκινα άνθη της πλημμύριζαν το χώρο. 


“Κοίτα να δεις τώρα!” είπε σιγανά η Έλλη καθώς πλησίασε το παγκάκι. Η καρδιά της πήγαινε να σπάσει. Κάτι μέσα της φώναζε με έναν ιδιαίτερο τρόπο αλλά δεν μπορούσε να το εξηγήσει. Ένα βίωμα ένιωθε να προσπαθεί να ζωντανέψει και να βγει στην επιφάνεια. Μια συγκίνηση. Η σκέψη του παππού της άρχισε να θεριεύει μέσα της. Μνήμες άγνωστες, μορφές, γεγονότα. Άπλωσε τα χέρια της και άγγιξε το ξύλινο παγκάκι. Οι γονείς της πιο πίσω διακριτικά παρακολουθούσαν με ανάλογη συγκίνηση. Η Έλλη ένιωθε έναν κόμπο να ανεβαίνει από μέσα της και να στέκεται στο λαιμό της ενώ κάποιες φωνές γυρόφερναν ακαθόριστα στο μυαλό της μέσα. Γύρισε απότομα προς του γονείς της:


“Τι έγινε εδώ! Πείτε μου τι συνέβη με το σπίτι!” ρώτησε με φωνή δυνατή και έντονη φόρτιση, “Κάτι έγινε έτσι δεν είναι; Στο παγκάκι αυτό! Το νιώθω! Είναι μέσα μου! Μάνα! Πες μου! Πατέρα σε παρακαλώ!” έτρεξε προς το μέρος τους. 

“Το όνειρο! Ναι! Ο εφιάλτης που με βασάνιζε τόσες φορές τις νύχτες. Εδώ λοιπόν είναι η εξήγηση;” είπε ξανά. Σαν να ήθελε να χυθεί στην αγκαλιά τους. Οι γονείς της έδειχναν συγκινημένοι με τα μάτια της μητέρας της υγρά.

“Ησύχασε παιδί μου θα σου πούμε…” είπε εκείνη και άρχισε τη διήγησή της. Με φωνή σπασμένη από συγκίνηση αργά αργά, μία προς μία τις φράσεις δείχνοντας προς το χώρο.


“Ένα όμορφο καλοκαίρι. Από αυτά που περνούσες στο χωριό στα πρώτα σου χρόνια όταν συνήθως ερχόμασταν εδώ. Έτσι και τότε… Δεκαεπτά χρόνια πριν! Ήμασταν και τότε εδώ. Ο παππούς ο Νικηφόρος, η γιαγιά Μελπομένη, οι γονείς μου δηλαδή… Και εμείς. Εκείνο το βράδυ ο πατέρας σου έλειπε γιατί από το πρωί γύρισε στο νοσοκομείο, είχε έκτακτη εφημερία. Ένα όμορφο βράδυ που έμελε να γίνει τραγικό…” 

Έκανε μια μικρή διακοπή. Έσφιξε το χέρι της Έλλης και συνέχισε με την κόρη της να ρουφάει κάθε της λέξη.

“Περάσαμε όμορφα εκείνο το βράδυ. Η γιαγιά σου είχε κάνει μια υπέροχη σπανακόπιτα. Φάγαμε έξω εδώ στην αυλή. Να εκεί. Κάποτε ήταν το τραπέζι. Όμως η νύχτα εγκυμονούσε στα σπλάχνα της κάτι μεγάλο και εφιαλτικό… Θα ήταν οι πρώτες ώρες το ξημέρωμα όταν μια υπόκωφη βοή από τα έγκατα της γης μας ανατρίχιασε. Ύστερα από λίγο η γη άρχισε να τρέμει… τα πάντα άρχισαν να χορεύουν ένα χορό τρόμου και καταστροφής… Σε είχα μικρή, κοιμόμασταν αγκαλιά στο ίδιο κρεβάτι. Ο Παππούς με τη γιαγιά σου στο δικό τους. Άρχισαν να πέφτουν πράγματα από τα έπιπλα. Ξυπνήσαμε φωνάζοντας. Δεν θα ξεχάσω ποτέ την κραυγή της συγχωρεμένης της μάνας μου. ‘Τα παιδιά!’ ούρλιαξε. Σε άδραξα στην αγκαλιά μου αλλά το σπίτι άρχισε να καταρρέει… Σοβάδες, και κομμάτια της στέγης άρχισαν να πέφτουν επάνω μας. Τα κρατούσε προς στιγμή η βαριά σερβάντα δίπλα στο κρεβάτι. Είδα τον παππού σου τον Νικηφόρο να ορμάει στο δωμάτιό μας. Πάνω του έπεφταν διάφορα μα δεν έδινε σημασία. ‘Το παιδί’ του είπα. ‘Σώσε την Έλλη’. ‘Μη φοβάσαι’ μου είπε. Δεν μπορούσα να κινηθώ, είχα εγκλωβιστεί στα ερείπια. Σε άδραξε στην αγκαλιά του. Έκλαιγες υστερικά… τον είδα να καταφέρνει να βγαίνει απ το δωμάτιο. Κατάφερα να απεγκλωβιστώ από τα χαλάσματα και χύθηκα προς τα έξω. Σε είχε αφήσει σε ετούτο εδώ το παγκάκι, λέγοντας σου να μην κουνηθείς από εκεί. 

‘Παππού… εμένα θα με αφήσεις εδώ;’ του είπες! 

‘Θα έρθω πάλι μικρή μου μη φοβάσαι…’ σου απάντησε.


Η Έλλη ένιωσε τα μάτια της να δακρύζουν, κάτι έβγαινε από μέσα της λυτρωτικά. Η μητέρα της με τον πατέρα της δίπλα βίωναν την ίδια συγκίνηση. Η Τζένη συνέχισε την αφήγηση:

“Γύρισε πίσω… είχα πέσει ανάμεσα στην πόρτα και στο δωμάτιο. Μέσα η γιαγιά σου τον φώναζε με το όνομά του… δεν θα ξεχάσω ποτέ αυτήν την κραυγή….ποτέ!… με έσυρε πληγωμένη έξω εδώ δίπλα σου… μετά… μετά όρμησε πάλι μέσα για μια ακόμα φορά…”

Η Τζένη σταμάτησε. Σαν να τα ζούσε όλα αυτά, όπως εκείνο το βράδυ.


“Μετά; Τι έγινε μετά μαμά;” την ρώτησε η Έλλη με αγωνία. Εκείνη γύρισε και την κοίταξε ίσια στα μάτια. Κράτησε σφιχτά τα δύο της χέρια. 

“Δεν πρόλαβε κόρη μου… δεν…. Το δωμάτιό τους κατέρρευσε… τον βρήκαμε αγκαλιά με τη γιαγιά σου τη Μελπομένη… είχε και εκείνη παγιδευτεί στα χαλάσματα και δεν μπορούσε να βγει. Έστεκε σαν φύλακας άγγελος πάνω απ το κορμί της. Η στέγη έπεσε… έφυγαν μαζί όπως έζησαν…”

Η Τζένη δεν άντεξε άλλη συνέχεια. Έπεσε στην αγκαλιά του Ανδρέα. Η Έλλη σηκώθηκε. Περπάτησε αργά προς τα χαλάσματα. Στο πεσμένο μέρος του σπιτιού. Προσπαθούσε να δει, να ψηλαφίσει. 

“Παππού! Γιαγιά! Αυτή λοιπόν ήταν η αλήθεια;”

Η φωνή του πατέρα πίσω της απάντησε.

“Ναι Έλλη! Έτσι έφυγαν ο Νικηφόρος με την Μελπομένη. Εκείνος σου έσωσε τη ζωή μαζί με της μητέρας σου. Δεν πρόλαβε όμως να γλιτώσει τη γυναίκα του μήτε τον εαυτό του. Έβαλε πρώτη προτεραιότητα εσάς! Εκεί σε εκείνα τα ερείπια ήταν το δωμάτιό τους. Φυσικά τα έπιπλα και τα πράγματα άδειασαν. Έμειναν, όπως βλέπεις, μονάχα οι πέτρες και οι ...αναμνήσεις”


Η Έλλη ξαναγύρισε στο παγκάκι. Το περιεργάστηκε με το βλέμμα της. Άγγιξε με ευλάβεια τα παλιοκαιρισμένα ξύλα του. Τα χάιδεψε. 

“Δεν με άφησες τελικά μόνη παππού! Με γλίτωσες!”

Γύρισε προς τους γονείς της σκουπίζοντας τα μάτια της

“Πατέρα! Τώρα που το σπίτι θα χτιστεί ξανά, θέλω αυτό το παγκάκι να φτιαχτεί και να μείνει εδώ, στη θέση του, σε παρακαλώ…”

“Ναι παιδί μου. Αυτό είχαμε σκοπό να κάνουμε. Θα μείνει εδώ, δίπλα στην βουκαμβίλια. Μια νέα ζωή καρτερά αυτό το σπιτικό. Ήρθε η στιγμή να ζωντανέψει ξανά, να αντηχήσουν ξανά τα βήματά σου στα πατώματά του. Όπως τότε…”


Η Έλλη ανασαίνοντας καθαρά έβαλε στη χούφτα της όσα κόκκινα λουλούδια μπορούσε που είχαν πέσει από το δέντρο. Έσφιξε τη γροθιά της στο στήθος της. Πήγε αργά προς το ερειπωμένο σπίτι.

“Δεν σας αφήσω ποτέ… θα είμαι εδώ… κοντά σας…”

Άνοιξε τη χούφτα της και άφησε τα κόκκινα φύλλα ελεύθερα. Αυτά στροβιλίστηκαν λίγο στον αέρα και απλώθηκαν ολόγυρα ανάμεσα στα σκόρπια χαλάσματα.

Τέλος



Φίλες και Φίλοι, 

το διήγημα αυτό ήταν η προσωπική μου συμμετοχή στο λογοτεχνικό εικαστικό δρώμενο "Φωτοσυγγραφική σκυτάλη #6" που διοργανώνει η αγαπημένη μας φίλη Mary Pertax στο προσωπικό της blog  "Γήινη ματιά"

Μπορείτε να διαβάζετε τις συμμετοχές εδώ:  Λίστα παρακολούθησης της σκυτάλης

Την πανέμορφη φωτογραφία με το παγκάκι διάλεξε για μένα η αγαπητή μας Μαριάννα στο δικό της blog "Onirokosmos" Που πήγαν όλοι όπως και τη λέξη "Αγκαλιά"

Με τη σειρά μου, παραδίνω την εικόνα που ακολουθεί στην αγαπημένη μας φίλη Μαρίνα Τσαρδακλή για να συνεχίσει την υπέροχη αυτή σκυτάλη μέσα από το blog της "Εκεί που ερωτεύομαι τη ζωή"



Πηγή: από το διαδίκτυο

Διάλεξα μια εικόνα χαρακτήρων και στιγμών για τη Μαρίνα σε ασπρόμαυρο φόντο. Ίσως είναι μια ιδιαίτερη εικόνα με έντονα συναισθήματα. Όμως πιστεύω στη δύναμη της έμπνευσης και στα όσα έχει στην συγγραφική της φαρέτρα.

Η λέξη που διαλέγω για τη Μαρίνα είναι    "Εμμονή"

Καλή επιτυχία αγαπημένη μου φίλη


Για μια ακόμα φορά να πω ότι βιώνω αυτό το δρώμενο με πολύ μεγάλη συναισθηματική φόρτιση. Με αναμονή, με αγωνία. Καλή συνέχεια σε όλους μας.

Δείτε στο Cinefil







Παρασκευή 20 Νοεμβρίου 2020

Σχολές και ρεύματα λογοτεχνίας (Μέρος 2ο)

 Φίλες και Φίλοι

συνεχίζουμε σήμερα εδώ το 2ο μέρος της παρουσίασης που ξεκίνησα ιστορικά πάνω στις σχολές αλλά και τα ρεύματα λογοτεχνίας.

Σχολές και ρεύματα λογοτεχνίας (Μέρος 1ο)


ΝΤΑΝΤΑ

Η πρώτη σχολή που συναντάμε σήμερα στην αλφαβητική ιστορική μας αναδρομή δεν είναι άλλη από το περίφημο "ΝΤΑΝΤΑ"

Θα το δείτε και με την έκφραση "Ντανταϊσμός"

Μεγάλο καλλιτεχνικό κίνημα, που γεννήθηκε μέσα στις φωτιές του Α' Π.Π.  και συγκεκριμένα το 1916 στο περιβόητο Cabaret Voltaire στη Ζυρίχη.


Το κίνημα γεννήθηκε μέσα στη φρίκη του Α' Π.Π. και την επίδραση που ασκούσε στον άνθρωπο και παράλληλα στην τέχνη. Το στοιχείο που ώθησε τους καλλιτέχνες να εκφραστούν σε κοινή πλατφόρμα ήταν ο παραλογισμός του πολέμου, η φρίκη του. 

Οι πρώτοι εκφραστές του Νταντά, που θεωρείται από τις βασικές πρωτοποριακές κινήσεις στην τέχνη, ήταν οι:

TRISTAN TZARA

Ήταν ο εμπνευστής του κινήματος, από την Ρουμανία. Ακολούθησαν:  JEAN ARP από τη Γαλλία, WALTER SERNER απ την Αυστρία,  HUGO BALL, RICHARD HUELSENBECK,  EMMY HENNINGS,  HANS RICHTER από τη Γερμανία,  ΜΑRCEL SLODKI από την Ουκρανία.



Βασικές αρχές του Νταντά

Ο κόσμος του πολέμου και των ανταγωνισμών βρίσκεται σε παρακμή. Οι παλιές αξίες σε όλα τα επίπεδα δεν στάθηκαν ικανές να σταματήσουν τον πόλεμο. Έτσι νιώθουν βαθιά απογοητευμένοι για έναν κόσμο που βρίσκεται σε αυτήν την κατάσταση. Διοργανώνουν λογοτεχνικές και καλλιτεχνικές βραδιές, με έδρα το καμπαρέ που αναφέραμε, που πολλές φορές εξελίσσονται σε διαδηλώσεις.

Το Νταντά είναι ένα καλλιτεχνικό κίνημα που συνδέει την υλική βάση της ζωής με την τέχνη. 

Τρόποι έκφρασης του Νταντά

Η άρνηση κάθε παλιάς ιδέας, ο μηδενισμός, η πρόκληση του κοινού με σκοπό τη διέγερσή του, η καταστροφή της παλιάς κοινωνίας, παιδείας και τέχνης. Πιστεύουν και προάγουν την πλήρη καλλιτεχνική ελευθερία, την διακωμώδηση των πάντων, το σκληρό χιούμορ και την απόλυτη ειρωνεία. Πολύ κοντά δηλαδή στην καλλιτεχνική αναρχία.

Το Νταντά εκφράστηκε αρνητικά, μαχητικά απέναντι στην κοινωνική αδικία και στα αδιέξοδα του συστήματος και του πολέμου αλλά δεν μπόρεσε να κατανοήσει πνευματική την υλικοτεχνική βάση και τα αίτια που έφτασαν την κοινωνία του 20ου αιώνα στα επίπεδα αυτά.


Το Νταντά, μετά το 1921, πέρασε σταδιακά στο σύγχρονο επίπεδο εξέλιξης που οδήγησε στην μετέπειτα σχολή του υπερρεαλισμού.

Στην Ελλάδα δεν είχαμε εκπροσώπους της συγκεκριμένης σχολής τέχνης.


ΠΑΡΝΑΣΣΙΣΜΟΣ

Στα μέσα του 19ου αιώνα, ένα ακόμα λογοτεχνικό κίνημα εμφανίζεται στη Γαλλία σε αντίδραση προς τον Ρομαντισμό που θα εξετάσουμε στη συνέχεια. Διατήρησε τη σημασία της επιρροής του σαν λογοτεχνική σχολή στην περίοδο 1850-1880. Εξαπλώθηκε σε αρκετές χώρες και έφτασε, όπως θα δούμε, και στην πατρίδα μας.

Που οφείλει την ονομασία;

Κυκλοφόρησε η ποιητική ανθολογία "Σύγχρονος Παρνασσός", η οποία τότε περιλάμβανε ποιήματα της περιόδου 1866-1876.


Στη Γαλλία εκπροσωπήθηκε από τους: LECONTE DE LISLE,  THEOPHILE GAUTIER,  FRANCOIS COPPEE, THEODORE DE BANVILLE,  SULLY PRUDHOMME αλλά και άλλους αργότερα.





Θεόφιλος Γκωτιέ


Βασικές αρχές του Παρνασσισμού

Το ρεύμα δίνει μεγάλη σημασία στην ακριβή έκφραση και στη λεπτομέρεια. Καλλιεργεί μια αντικειμενική και απρόσωπη έκφραση. 

Ο Παρνασσισμός στην Ελληνική λογοτεχνία

Στην Ελλάδα το κίνημα εμφανίστηκε το 1880 με την "ΝΕΑ ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΣΧΟΛΗ". Εμφανίστηκε και εδώ ως αντίδραση στον ρομαντισμό και κράτησε όλα τα χαρακτηριστικά της Γαλλικής σχολής. Σημαντικό στοιχείο των Ελλήνων Παρνασιστών είναι η χρήση της Δημοτικής γλώσσας, γεγονός πολύ σημαντικό για την εποχή.

Κύριοι εκφραστές ήταν οι:

ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ,  ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΡΥΠΑΡΗΣ,  ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΔΡΟΣΙΝΗΣ,  ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ,  ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΡΝΑΛΗΣ,  ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΗΣ ΠΡΟΒΕΛΕΓΓΙΟΣ,  ΛΟΡΕΝΤΖΟΣ ΜΑΒΙΛΗΣ.











ΡΕΑΛΙΣΜΟΣ

Ο ρεαλισμός προσπαθεί και μέσω της τέχνης να αποτυπώσει πιστά και αντικειμενικά τον κόσμο. Είναι μια σχολή σκέψης που αγκάλιασε κάθε μορφή έκφρασης και τέχνης από εποχής αρχαίας Ελληνικής γραμματείας. 

Ως ρεύμα και σχολή τέχνης εμφανίστηκε στη σύγχρονη εποχή στη Γαλλία στο μέσο του 19ου αιώνα. Ο θιασώτης του ρεύματος είναι ο GUSTAVE FLAUBERT με έργο κατατεθέν την θρυλική "Μαντάμ Μποβαρύ"


Οι δημιουργοί στον ρεαλισμό αποτυπώνουν, όπως είπαμε, την πραγματικότητα, όπως είναι ή τουλάχιστον όπως οι ίδιοι αντιλαμβάνονται πως είναι. Τα θέματα και οι φόρμες των έργων τους είναι προσιτά σε κάθε αναγνώστη, ζητήματα της καθημερινής ζωής. Οι χαρακτήρες και πρωταγωνιστές έρχονται μέσα στον τρέχοντα κόσμο. 

Παρακλάδια της σχολής του Ρεαλισμού είχαμε πολλά:

Ψυχολογικός ρεαλισμός με τον ΦΙΟΝΤΟΡ ΝΤΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΙ


Κοινωνικός ρεαλισμός

Σοσιαλιστικός ρεαλισμός


Ο Ρεαλισμός στην Ελληνική νεώτερη λογοτεχενία

Εμφανίζεται στην πατρίδα μας λίγο μετά την εμφάνισή του στη Γαλλία. Πρόδρομοι της κίνησης θεωρούνται οι:

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΡΟΪΔΗΣ με την "Πάπισσα Ιωάννα"


ΠΑΥΛΟΣ ΚΑΛΛΙΓΑΣ με το "Θάνος Βλέκας"



ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΒΙΚΕΛΑΣ με το "Λουκής Λάρας"


ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΣ

Ένα από τα μεγαλύτερα κινήματα που αγκάλιασε όλες τις μορφές της τέχνης σε όλα τα επίπεδα. Μάλιστα ξεπερνά και τα όρια της τέχνης και ορίζει και μια συγκεκριμένη στάση ζωής. 

Χαρακτηρίζει την τέχνη στο τέλος του 18ου αιώνα ως τα μισά του 19ου αιώνα. Η πορεία εμφάνισης του μεγάλου αυτού ρεύματος ακολουθεί ως εξέλιξη τον διαφωτισμό και τον κλασικισμό.

Αυθεντικοί εκφραστές του ρεύματος μπορεί να θεωρηθούν οι: 

P.B.SHELLEY,  JOHN KEATS,  FR. SCHILLER,  VICTOR HUGO, LAMARTIN,  GOETHE, LORD BYRON.

Λόρδος Βύρων



Βίκτωρ Ουγκό




Βόλφρανγκ Γκαίτε



Πέρσι Σέλλεϋ

Τα βασικά χαρακτηριστικά του ρομαντισμού στην λογοτεχνία:

Ο ρομαντισμός αμφισβητεί τις παλιές αξίες του κλασικού παρελθόντος. Απεχθάνεται την τυποποίηση και την συντηρητική παράδοση. Στη θέση τους αποθεώνει το συναίσθημα, τη φαντασία, το απόλυτο, το υπερβολικό καθώς στην έκφρασή του καθιερώνει την συγκίνηση και το ιδανικό.

Ο δημιουργός οδηγείται στο όνειρο, στο παράδοξο και το μυστηριώδες, το υπερφυσικό και το εξωτικό. Το ασαφές και συγκεχυμένο. Επίσης στη γραφή θα δούμε έντονα το νοσταλγικό στοιχείο.

Η θεματολογία στον Ρομαντισμό

Στη ρομαντική λογοτεχνία έχουμε έμφαση στο "εγώ". Ο ήρωας παρουσιάζεται έντονα, ατομικιστικά. Τον βλέπουμε να αλληλεπιδρά με τη φύση, με τη θρησκευτική συνείδηση, τον έρωτα, την περιπέτεια.

Είναι συνήθως μελαγχολικός και ηρωικός, πολλές δε φορές καταδικασμένος.

Η θεματολογία επίσης αγγίζει τη μυθολογία των λαών, τους θρύλους, κύρια τους Μεσαιωνικούς. Τα σκηνικά στο χώρο δράσης είναι υποβλητικά, νυχτερινά τοπία, ερείπια, τάφοι, γενικά έντονα στοιχεία συγκίνησης που τα έχουμε δει και στο λεγόμενο gothic μυθιστόρημα.

Ο ρομαντισμός πάντα αγκάλιαζε τα κινήματα των λαών για χειραφέτηση, για ανεξαρτησία και ελευθερία. Ριζοσπαστικό κίνημα, εξύμνησε την επανάσταση μέσα από ένα ιδεαλιστικό μοτίβο.

Ο ρομαντισμός στην Ελληνική λογοτεχνία

Το κίνημα κυριάρχησε στην πατρίδα μας στην περίοδο 1830-1880.

Τα χαρακτηριστικά των Ελλήνων ρομαντικών: μελαγχολία στο στυλ γραφής, μεγαλοστομία, βερμπαλισμός, χρήση της καθαρεύουσας στη γραφή τους. Η στροφή των πρώτων Ελλήνων ρομαντικών ήταν αντίστροφη από τις αρχικές διακηρύξεις της σχολής.

Σε αντίθεση με αυτούς έρχεται η Νέα Ελληνική ρομαντική σχολή μέσω της "Παλιάς Αθηναϊκής σχολής" και τους Φαναριώτες.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΡΑΓΚΑΒΗΣ,  ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΡΡΗΓΟΠΟΥΛΟΣ,  ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΠΑΡΑΣΧΟΣ,  ΣΠΥΡΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ, ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ, ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ,  ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ.

Η Επτανησιακή σχολή των ρομαντικών θεωρείται στην ουσία και η πιο αυθεντική ρομαντική σχολή στην Ελληνική λογοτεχνία.

Αριστοτέλης Βαλαωρίτης



Ανδρέας Κάλβος



Διονύσιος Σολωμός

ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ

O JEAN MOREAS (Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος), ελληνικής καταγωγής ποιητής, δημοσιεύει τον Σεπτέμβρη του 1886 στην εφημερίδα "Figaro", το μανιφέστο του Συμβολισμού.

Το ρεύμα αφορούσε κατά βάση την ποίηση αλλά επηρέασε και την πεζογραφία όπως επίσης και το θέατρο. Η κίνηση αφορούσε την ιδιαίτερη χρήση των συμβόλων στην λογοτεχνία με έναν ιδιαίτερο τρόπο. 

Κυριότεροι εκφραστές του Συμβολισμού

CHARLES BAUDELAIRE


Και ο μεγάλος δραματουργός

EDGAR ALAN POE


Ο Συμβολισμός εμφανίστηκε σαν αντίδραση τόσο στον ρομαντισμό όσο και στην απάθεια του παρνασσισμού.

Για τους συμβολιστές σημασία έχει ο κόσμος των ΑΙΣΘΗΣΕΩΝ. Ο Εξωτερικός κόσμος δεν έχει κυρίαρχη σημασία παρά αυτό που νιώθουμε. Και τα σύμβολα λειτουργούν σαν διαμεσολαβητές για να φτάσουν στον κόσμο μας.

Κυρίαρχο στους Συμβολιστές είναι το άδυτο και το μυστήριο του εσωτερικού μας κόσμου.


Το κοράκι, για παράδειγμα, στο έργο του Πόε, λειτουργεί ως σύμβολο στη σχέση του έξω με τον έσω κόσμο του συγγραφέα.

Στην Ελληνική λογοτεχνία ο Συμβολισμός έφτασε αμέσως μετά τον Παρνασσισμό, στις αρχές του 20ου αιώνα με περισσότερη έμφαση στους ποιητές.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΜΠΥΣΗΣ, ΣΠΗΛΙΟΣ ΠΑΣΑΓΙΑΝΝΗΣ,  ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ


Το "Φθινόπωρο" είναι το κύριο έργο της πεζογραφίας μας όπου έχουμε καθαρά στοιχεία συμβολισμού από τον συγγραφέα


ΥΠΕΡΡΕΑΛΙΣΜΟΣ

Αποτελεί ένα από τα τελευταία κινήματα της λεγόμενης πρωτοπορίας. Γεννήθηκε το 1924, που αλλού; Στη Γαλλία ως συνέχεια του Νταντά. Πέρασε σε όλες τις μορφές τέχνης. 

Επικεφαλής του κινήματος είναι ο συγγραφέας ANDRE BRETON


Εκφραστές του κινήματος υπήρξαν οι: 

LOUIS ARAGON, PAUL ELUARD, ANTONIN ARTAUD  (Ποιητές)

MAX ERNST, SALVADOR DALI, ANDRE MASSON  (Ζωγράφοι)

LUIS BUNUEL (Σκηνοθέτης)

Ο άνθρωπος, διακηρύττουν, δεν μπορεί να μένει εγκλωβισμένος στην πραγματικότητα της καθημερινής ρουτίνας αλλά να προσπαθεί να βγει από αυτά τα δεσμά. Εργαλεία του, η τύχη, το όνειρο, το ασυνείδητο. Να δημιουργήσει μια δική του "υπερ-πραγματικότητα" έξω από τον έλεγχο της λογικής, τις προκαταλήψεις και τα διάφορα δεσμά. Με λίγα λόγια ο δημιουργός καταγράφει ότι ακριβώς του υπαγορεύει το υποσυνείδητό του.

Οι Γάλλοι υπερρεαλιστές, στοχεύοντας να ενώσουν την πολιτιστική δράση με την κοινωνική επανάσταση, συνδέθηκαν με τα Σοσιαλιστικά και Κομμουνιστικά κόμματα της εποχής χωρίς όμως να μπορέσουν να χτίσουν μόνιμους δεσμούς γύρω τους.

Ο Υπερρεαλισμός στην Ελλάδα

Από το 1935 και μετά το κίνημα έχει σοβαρή επιρροή στην Ελληνική λογοτεχνία.

ΑΝΔΡΕΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ



ΝΙΚΟΣ ΕΓΓΟΝΟΠΟΥΛΟΣ

Επίσης και οι: ΝΙΚΟΣ ΓΚΑΤΣΟΣ και εν μέρει και ο ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ


ΦΟΥΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Μαζί με τον Εξπρεσσιονισμό, το Νταντά και τον Υπερρεαλισμό αποτελούν την τετράδα των μεγάλων λογοτεχνικών σχολών του 20ου αιώνα. Στην Ελληνική απόδοση του όρου θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για "Μελλοντισμό"

Ως έναρξη του Φουτουριστικού κινήματος θεωρείται η 20 Φλεβάρη 1909 με τον Ιταλό ποιητή F.T. MARINETTI, που στο Παρίσι δημοσίευσε στην Figaro το σχετικό μανιφέστο.


Βασικά χαρακτηριστικά του Φουτουρισμού

Έντονη αντίδραση σε κάθε τι παλιό και παραδοσιακό

Υποδοχή του μέλλοντος και ότι θα προσφέρει στην ανθρωπότητα ο τεχνολογικός πολιτισμός

Ελευθερία, δράση, ταχύτητα, μηχανή: αποτελούν το κεντρικό μοτίβο του κινήματος

Δημιουργεί μια νέα αισθητική στην τέχνη μαζί με την τεχνολογία

Χαλαρή, ανορθόδοξη σύνταξη, ελεύθερες λέξεις και μοντάζ στίχων και φράσεων

Προκλητική διάθεση προς το κοινό και πολλές φορές απαξιωτική αντιμετώπισή του..

Κοινωνικά μετά το 1920, συνδέθηκαν στην Ιταλία με τους φασίστες του Μουσολίνι όπου και εκεί έσβησε.

Στην ΕΣΣΔ άνθησε η θετική του πλευρά με τους ΒΛΑΝΤΙΜΙΡ ΜΑΓΙΑΚΟΦΣΚΙ, ΒΙΚΤΩΡ ΧΛΕΜΠΝΙΚΟΦ

Βλαδίμηρος Μαγιακόφσκι

Στην πατρίδα μας ο φουτουρισμός δεν επηρέασε τα λογοτεχνικά δρώμενα.


Φίλες και φίλοι

εδώ τελειώνει το συνολικό μου αφιέρωμα στις σχολές και ρεύματα λογοτεχνίας στην ιστορία της τέχνης στην σύγχρονη ιστορία.

Ελπίζω τα δύο μέρη να αποτελέσουν ένα χρήσιμο εγχειρίδιο για σας σε οτιδήποτε μπορείτε να δημιουργήσετε.


Πηγή:  Λεξικό λογοτεχνικών όρων, Ο.Ε.Δ.Β.







Τρίτη 10 Νοεμβρίου 2020

Σχολές και ρεύματα λογοτεχνίας (Μέρος 1ο)

 Αγαπητές φίλες και φίλοι,

Η λογοτεχνία είναι κάτι που αγαπάμε και λατρεύουμε. Ο πεζός λόγος σε όλες του τις μορφές, (αφήγημα, διήγημα, νουβέλα, μυθιστόρημα κ.λ.π.) αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι της πνευματικής μας ενασχόλησης. Είτε διαβάζοντας ένα βιβλίο ή έργο σε διάφορες άλλες μορφές είτε γράφοντας εμείς οι ίδιοι.

Μέσα από τη σύνδεση λογοτεχνίας και κοινωνικής εξέλιξης, στο διάβα του πολιτισμού των τελευταίων αιώνων, γεννήθηκαν και οι σχολές και τα ρεύματα του έντεχνου λόγου. Και έχει μεγάλη σημασία να τα δούμε, να τα κατανοήσουμε αλλά να δούμε και πως αυτά συνδέονται με το κοινωνικό γίγνεσθαι ολόγυρά μας.

Σκοπός της σειράς αυτών των αναρτήσεων δεν είναι φυσικά η παράδοση μαθημάτων ιστορίας της λογοτεχνίας. Είναι απλά η επισκόπηση των ρευμάτων και των σχολών, κάτι που μπορεί να λειτουργήσει σαν ένα εγχειρίδιο βοήθειάς μας τόσο στην ανάγνωση όσο και στη συγγραφή. Κάτι σαν ένα μικρό λεξικό με λίγα λόγια.


ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ

Ο Διαφωτισμός συνδέθηκε άμεσα και το κοινωνικό κίνημα που εμφανίστηκε στον 17ο και 18ο αιώνα στη Δυτική Ευρώπη και αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα πνευματικά κινήματα ανά τους αιώνες. Είναι αυτό που άλλαξε εντελώς, σε προοδευτική και ριζοσπαστική κατεύθυνση, τον τρόπο σκέψης σε όλη την Ευρώπη αγκαλιάζοντας την Οικονομία, την κοινωνία, τις επιστήμες, τη λογοτεχνία και την πολιτική ζωή.

Συνδέεται με την ταξική χειραφέτηση της αστικής τάξης και την προετοιμασία της για τη Γαλλική επανάσταση του 1789. 

Σκοπός του, μέσα από κάθε μορφή έκφρασης, είναι η άμεση βελτίωση της ζωής του ανθρώπου. Η κοινωνική δικαιοσύνη, η ελευθερία της έκφρασης, ο σεβασμός της ζωής.

Κλασικοί εκπρόσωποι της σχολής του διαφωτισμού ήταν οι:

Βολταίρος


Ζαν Ζακ Ρουσσώ


Ντενίς Ντιντερό

Ο Ελληνικός διαφωτισμός: ο λαός μας στην περίοδο που το κίνημα ανθίζει στην Ευρώπη, στενάζει κάτω από τον Οθωμανικό ζυγό. Συνεπώς οι εκφραστές που πορεύτηκαν στις αρχές του διαφωτισμούς δρούσαν έξω από τα σύνορα της πατρίδας μας και στόχος τους ήταν να εκφράσουν, με τον πιο εξεγερτικό τρόπο, τα όνειρα της χειραφέτησης του Ελληνικού λαού.

Οι περίοδοι του ελληνικού διαφωτισμού σπάνε στο διάστημα: 1669-1774 και στο 1774-1821. Οι δύο μεγάλοι εκφραστές στάθηκαν οι:

Αδαμάντιος Κοραής


Ρήγας Φερραίος

Στα χρόνια τους ξεκίνησε μεγάλη προσπάθεια αναγέννησης του ελληνικού πνεύματος με έκδοση των αρχαίων συγγραφέων αλλά και μεταφράσεις μεγάλων έργων ευρωπαϊκής τέχνης.

Άλλοι σημαντικοί συγγραφείς του Ελληνικού διαφωτισμού ήταν οι: Ευγένιος Βούλγαρης, Δημήτριος Καταρτζής, Γρηγόριος Κωσταντάς, Νεόφυτος Δούκας, Άνθιμος Γαζής, Θεόφιλος Καίρης.

ΙΜΠΡΕΣΣΙΟΝΙΣΜΟΣ  (IMPRESSIONISME)

Γαλλικός όρος, ετυμολογικά από τη λέξη "impression"=εντύπωση.

Σαν σχολή τέχνης εμφανίστηκε κάπου στα 1870 με σημείο αναφοράς τη ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ. (Μονέ, Ρενουάρ κ.α.). Ο όρος ξεκίνησε να χρησιμοποιείται με αφορμή τον πίνακα του Μονέ "Εντύπωση, ανατολή ηλίου".

Κύριο μέσο έκφρασης της σχολής είναι η αναπαράσταση της πραγματικότητας όπως την νιώθουν οι αισθήσεις. Με λίγα λόγια σύμφωνα με την εντύπωση που απολαμβάνει ο παρατηρητής ή ο αναγνώστης. Στη ζωγραφική είχε να κάνει με τα μαγικά παιχνίδια των χρωμάτων και του φωτός.

Στην λογοτεχνία η αποτύπωση αυτής της αντίληψης δεν έχει σαφή ορισμό. Κάθε λόγος που ξεφεύγει από τον ρεαλισμό και αγγίζει τις αισθήσεις θα μπορούσε να θεωρηθεί "ιμπρεσσιονισμός". Με βάση αυτές τις παρατηρήσεις δεν μπορούμε να τον απαριθμήσουμε ως συγκεκριμένη σχολή στη λογοτεχνία και στην πεζογραφία.

ΕΞΠΡΕΣΙΟΝΙΣΜΟΣ

Συγκεκριμένη σχολή τέχνης σε όλα τα επίπεδα εικαστικών τεχνών αλλά και του έντεχνου λόγου. Τον συναντάμε στις αρχές του 20ου αιώνα.

Επίκεντρο εμφάνισης: Δρέσδη, Βερολίνο Μόναχο και στην συνέχεια Βιέννη, Πράγα.

Θεωρείται κομμάτι των σχολών της καλλιτεχνικής πρωτοπορίας. 

Ο Εξπρεσιονισμός δρα ως κοινωνική ομάδα σκέψης και αναφοράς. Εκφράζει και αγκαλιάζει την επανάσταση απέναντι στο παλιό, το συντηρητικό. Εκφράζει τη λαχτάρα του καινούργιου, την αποδοχή ενός νέου κόσμου. Η Κριτική στη στάση ζωής αποτελεί κύριο εργαλείο. Ο Κόσμος προβάλλεται όπως τον αντιλαμβάνεται η φαντασία του δημιουργού. Όλα στην έκφραση αποκτούν μια αίσθηση υπερβολής γεμάτης πάθος, ορμής, παρόρμησης και συναισθημάτων. Προβάλλεται το φανταστικό, το αλλόκοτο, το κραυγαλέο, το ονειρικό. Ο Εξπρεσιονισμός εξέφρασε την αγωνία του ανθρώπου απέναντι στη μηχανή, στην ασφυκτική μεγαλούπολη. Απεχθάνεται τον πόλεμο και τη βία.

Ζώντας την τραγωδία του Α' Π.Π., τον επερχόμενο φασισμό, την κρίση του μεσοπολέμου, ο εξπρεσιονισμός προσπαθεί να γκρεμίσει το παλιό και να χτίσει το καινούργιο. Μέσα από έναν κυρίαρχο ιδεαλισμό ποντάροντας σε μια μεταφυσική ελπίδα για την αναγέννηση.

Όπως και με τον Ιμπρεσσιονισμό έτσι και εδώ, η συγκεκριμένη σχολή κύρια αφορούσε τις εικαστικές τέχνες παρά τη λογοτεχνία. 

ΚΛΑΣΙΚΙΣΜΟΣ

Πάρα πολλές φορές, στην ιστορία της τέχνης, θα συναντήσουμε το φαινόμενο της επιστροφής στο κλασικό παρελθόν. Αναπαράγεται η θεματολογία και τα πρότυπα. Και εδώ έχουμε μια σχετική ασάφεια στον ορισμό. Η επιστροφή στο κλασικό μοτίβο παρατηρήθηκε πολύ στην περίοδο της Αναγέννησης σε αντίστοιχα έργα της περιόδου αυτής.

ΛΥΡΙΣΜΟΣ

Πολλές φορές συναντάμε τον όρο "το μυθιστόρημα έχει πολύ έντονα λυρικά στοιχεία". Τι ακριβώς μπορεί αυτό να σημαίνει;

Ο Λυρισμός δεν αποτελεί συγκεκριμένη λογοτεχνική σχολή. Συνήθως είναι ένα σύνολο από γνωρίσματα τα οποία συναντάμε στην λογοτεχνία όλων των εποχών και στην πεζογραφία και στην ποίηση. Αφορούν την έκφραση των συναισθημάτων του δημιουργού, δηλαδή του συγγραφέα.

Χαρακτηριστικό του λυρισμού είναι η έντονη συναισθηματική φόρτιση που φέρνει στην επιφάνεια τον ψυχισμό του συγγραφέα.

ΜΑΓΙΚΟΣ ΡΕΑΛΙΣΜΟΣ

Και εδώ έχουμε έναν όρο, μια σχολή που συναντάται κύρια στη ζωγραφική. Όμως μπορούμε να τον περάσουμε και στη λογοτεχνία με έναν διαφορετικό τρόπο.

Έχουμε στη γραφή την ανάμιξη φανταστικών και ρεαλιστικών στοιχείων. Δηλαδή, σε ένα πεζογράφημα έχουμε έντονα φαντασιακά στοιχεία που όμως παρουσιάζονται μέσα σε ένα ρεαλιστικό περιβάλλον.

Ο μαγικός ρεαλισμός χαρακτηρίζει έργα της Λατινο-αμερικάνικης πεζογραφίας με κυριότερο εκπρόσωπο τον μεγάλο ΓΚΑΜΠΡΙΕΛ ΓΚΑΡΣΙΑ ΜΑΡΚΕΖ από την Κολομβία.





Ρεαλιστικό το υπόβαθρο της πλοκής αλλά πολλά τα φανταστικά στοιχεία των ηρώων. Για παράδειγμα στο συγκεκριμένο έργο έχουμε ήρωες που ζουν μέχρι 200 χρόνια. 

Άλλοι επίσης εκπρόσωποι της συγκεκριμένης σχολής, επίσης από τη Λατινική Αμερική είναι οι:

ERNESTO SABATO, MARIO VARGAS LLOSA, CARLOS FUENTES, ISABELLE ALLENDE.


ERNESTO SABATO



ISABEL ALLENDE


Εκτός Λατινικής Αμερικής, συγγραφείς της σχολής αυτής θα συναντήσουμε τον Γερμανό GUNTHER GRASS, την Αγγλίδα ANGELA CARTER και τον μεγάλο Πακιστανό SALMAN RUSHDIE

GUNTHER GRASS




ANGELA CARTER




SALMAN RUSHDIE


ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ

Η αρχή του τοποθετείται μετά το 1850 και αναπτύχθηκε πλήρως από το 1900 έως το 1940.

Και αυτό είναι ένα πνευματικό κίνημα σκέψης απέναντι στις κλασικές αστικές πολιτιστικές αξίες. Αμφισβήτησε τις παραδοσιακές αρχές, έβαλε κατά των καθιερωμένων κανόνων και συμβάσεων με ριζοσπαστικές προτάσεις. Θα έλεγε κανείς πως ήταν ένα πιο προοδευτικό στάδιο κατά του αστικού διαφωτισμού. Κίνημα που έγινε ευρέως ανοιχτό σε όλον τον κόσμο.

Βασικές αρχές του μοντερνισμού στη λογοτεχνία:  προηγήθηκε ο μοντερνισμός στην ποίηση και ακολούθησε η πεζογραφία. Η πεζογραφία αποδέχτηκε επιρροές του μοντερνισμού με σημαντική καθυστέρηση.  Σημαντικός πρόδρομος ο Γάλλος GUSTAVE FLAUBERT.

GUSTAVE FLAUBERT





Ακολούθησαν οι: MARCEL PROUST, ANDRE GIDE απ τη Γαλλία, οι Άγγλοι D.H.LAWRENCE, VIRGINIA WOOLF, ο Ιρλανδός JAMES JOYCE, SAMUEL BECKETT, o Αμερικάνος WILLIAM FAULKNER, ο Γερμανός TOMAS MANN, ο Τσέχος FRANZ KAFKA και πολλοί άλλοι ακόμα.


MARCEL PROUST
      
VIRGINIA WOOLF
  
 


FRANZ KAFKA





JAMES JOYCE





TOMAS MAN

Το μοντέρνο μυθιστόρημα αποκλίνει από τις παραδοσιακές αρχές της πεζογραφίας. Η πλοκή δεν έχει τη δοσμένη σειρά του χρόνου. Κάποιες μάλιστα στιγμές χαλαρώνει εντελώς και διαλύεται. Για παράδειγμα, δεν υπάρχει λογική αρχή, μέση, τέλος. Ο αναγνώστης πέφτει με τα μούτρα στα γεγονότα και σταδιακά εξοικειώνεται με την πλοκή.

Επίσης στον μοντερνισμό, δεν έχουμε σύνδεση του έργου με τον εξωτερικό κόσμο. Με το γίγνεσθαι και το χώρο, που εκλείπουν. Έμφαση δίνεται στον εσωτερικό κόσμο των ηρώων και στις υποκειμενικές αναζητήσεις.

Ο Ελληνικός μοντερνισμός:

Στην δεκαετία του 1930, εμφανίζεται η σχολή της Θεσσαλονίκης όπου εκεί ζει και αναπτύσσεται το μοντέρνο Ελληνικο μυθιστόρημα.

Εκπρόσωποί του οι: ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ,  ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΕΛΙΟΣ,  ΣΤΕΛΙΟΣ ΞΕΦΛΟΥΔΑΣ,  ΝΙΚΟΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΠΕΝΤΖΙΚΗΣ, ΜΕΛΠΩ ΑΞΙΩΤΗ, ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΚΑΡΙΜΠΑΣ







ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΚΑΡΙΜΠΑΣ

ΝΑΤΟΥΡΑΛΙΣΜΟΣ

Στα τέλη του 19ου αιώνα, ο EMILE ZOLA, εισάγει στη Γαλλία ένα μεγάλο λογοτεχνικό και όχι μόνο κίνημα. Αυτό του νατουραλισμού. 


O Νατουραλισμός είναι καθαρά ρεύμα και σχολή πεζογραφίας. Και δη έχει να κάνει με το μυθιστόρημα. Συγγενής σχολή και ρεύμα σκέψης με τον ρεαλισμό καθώς αντλεί τα θέματά του από την καθημερινή ζωή και μάλιστα από την πιο σκληρή και ωμή πλευρά της. Ο Νατουραλιστής συγγραφέας έχει σκοπό να αναδείξει την κοινωνική εξαθλίωση, τις ανισότητες, την αδικία. Να υπερτονίσει τις αρνητικές της πλευρές παρουσιάζοντας τη ζωή γυμνή. Τελικός σκοπός είναι η ευαισθητοποίηση του κοινού έτσι ώστε να πετύχει τη χειραφέτηση και την εξέγερση.

Βασικά χαρακτηριστικά του ρεύματος είναι η περιγραφή χώρων, καταστάσεων από αυτές που αναδεικνύουν τον πόνο και την αδικία. Οι ήρωες στον νατουραλισμό είναι θύματα, καταπιεσμένοι, κατατρεγμένοι, πολλές φορές άτομα περιθωριακά, άτομα του υποκόσμου και δρουν κάτω από καταναγκασμούς.



Δύο είναι οι μορφές στην Ελληνική πεζογραφία που θεωρούνται οι θεμελιωτές του νατουραλισμού. Ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΡΚΑΒΙΤΣΑΣ και ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ.





Ανδρέας Καρκαβίτσας



Από τους Έλληνες συγγραφείς και έργα νατουραλιστικά είναι, ενδεικτικό, "Ο Ζητιάνος" του ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΡΚΑΒΙΤΣΑ.





Εδώ, φίλες και φίλοι, κλείνω το 1ο μέρος αυτής της παρουσίασης. Ελπίζω να σας φανεί χρήσιμη στις σκέψεις, στις αναγνώσεις και στις συγγραφικές σας εμπνεύσεις.


Βιβλιογραφία:  

"Λεξικό λογοτεχνικών όρων" Ο.Ε.Δ.Β. Ιωάννης και Νικήτας Παρίσης