Βιβλία και ταινίες της εφηβείας μας

 Οι γιορτινές μέρες είναι γεμάτες, εκτός των άλλων και από νοσταλγία. Μια νοσταλγία που παραπέμπει στα πίσω χρόνια μας. Σε μικρές και μεγάλες όμορφες ή ξεχωριστές στιγμές στη ζωή μας. Ακόμα και σε βιώματα. Προχωρώντας λοιπόν ολοταχώς για Χριστούγεννα, έρχομαι να σταθώ σε μια όμορφη ιδέα που μας έδωσε, ως πρόταση, η αγαπημένη μας δικτυακή φίλη Κατερίνα Βερίγκα. Η ιδέα της αυτή γεννήθηκε σε αυτήν εδώ ακριβώς την ανάρτηση:

Βιβλία και ταινίες σταθμός στην εφηβεία μου

Νομίζω δεν χρειάζεται δεύτερη ματιά για να καταλάβουμε ότι, το θέμα μας ταξιδεύει νοσταλγικά, στα εφηβικά μας χρόνια, πρώιμα ή ύστερα και ξεδιπλώνει τις πρώτες μας "σχέσεις" με το βιβλίο αλλά και τον κινηματογράφο. Είπα λοιπόν να καταθέσω και εγώ τις δικές μου αναμνήσεις πάνω σ' αυτό το γλυκό παράθυρο. Ξεκινάμε;

Τα βιβλία και οι ταινίες της εφηβείας μου

Πριν αρχίσω το όμορφο αυτό ταξίδι θα πρέπει να πω ότι, αυτό εξαρτάται από την ηλικία του γράφοντος. Κάθε άνθρωπος συναντά αυτές τις αναμνήσεις σε συνάρτηση με τα χρόνια της δικής του εφηβείας. Άλλες οι συνθήκες στην εφηβεία π.χ. της αγαπημένης μας Κατερίνας και άλλες οι δικές μου. Η δική μου εφηβεία, ας κάνουμε την παραδοχή ότι ξεκινά από τα πρώτα χρόνια, δηλαδή την ηλικία των δώδεκα ετών και φτάνει ως τα δέκα έξι ή δέκα επτά; Κάτι τέτοιο. Άρα, φίλες και φίλοι μου, μιλάμε για την εποχή 1972 μέχρι 1977. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν ποιο είναι το περίγραμμα εκείνης της εποχής.

Η πρώτη επαφή μου με τα βιβλία και το μαγικό τους κόσμο, ξεκίνησε πάρα πολύ νωρίς! Είχα την ευλογία να έχω έναν πατέρα βιβλιοφάγο με μια πολύτιμη και μεγάλη βιβλιοθήκη, σπάνια για δεδομένα ενός φτωχού ανθρώπου. Η ταπεινότητα της οικογένειάς μας, η ανέχεια της εποχής, οδήγησε στη δημιουργία μιας βιβλιοθήκης σε ...μπαούλο και μάλιστα ξύλινο! Αυτό ήταν τότε το γνωστικό σεντούκι του θησαυρού. Εκεί υπήρχαν: Εγκυκλοπαίδεια, εγκυκλοπαιδικά έργα, βιβλία λογοτεχνίας, φιλολογικές εκδόσεις.

Η μεγάλη εγκυκλοπαίδεια "Ήλιος", έκδοση 1949 παρακαλώ, ήταν και τα πρώτα βιβλία τα οποία ξεφύλλισαν τα παιδικά μου χέρια. Σελίδα-σελίδα, τόμο-τόμο. Λέξη προς λέξη. Μέσα από αυτό το ξεφύλλισμα, έκανα στάση στις εικόνες και όσες από αυτές μου προκαλούσαν εντύπωση, διάβαζα την επεξήγηση και τις πληροφορίες που συνόδευαν την εικόνα. Τη λεζάντα δηλαδή.

Ύστερα ήρθε ο κόσμος του Ιούλιου Βερν! Αυτός ο υπέροχος, μαγικός φανταστικός κόσμος του συγγραφέα εκείνου που, ταξίδεψε εκατομμύρια ανθρώπους στο άγνωστο, στο φανταστικό, στο ονειρικό. Τα βιβλία του ήταν και τα πρώτα βιβλία που διάβασα πλέον σαν οργανωμένος αναγνώστης.

Το πρώτο, ακριβώς στην έκδοση που βλέπετε. Ακολούθησε σχεδόν όλη η συλλογή: "Μιχαήλ Στρογγώφ", "Από τη γη στη σελήνη", "Ο γύρος του κόσμου σε 80 μέρες" και άλλα πολλά, όλα από τις εφηβικές-νεανικές εκδόσεις "ΑΣΤΗΡ". 

Ο Ιούλιος Βερν ήταν ο "δικός μας" Τόλκιν! Αυτός των εφηβικών μας χρόνων! Αυτός που σμίλεψε την καρδιά και το νου με τα δικά του όνειρα και ταξίδια. Δυστυχώς, μια ολάκερη συλλογή από αυτά τα βιβλία, δεν επέζησε κανένα σήμερα! Χάθηκαν ανεξήγητα ίσως και επιπόλαια στο διάβα του χρόνου.

Ένα όμως βιβλίο που, σημάδεψε τα εφηβικά μου χρόνια ήταν το κλασικό αριστούργημα του Έκτορος Μαλό "Χωρίς οικογένεια".

Ένα έργο που, για μένα, αποδείχτηκε σαν ένα είδος προαναγγελίας σε όσα μυστικά συνόδευαν τη ζωή μου. Το αγάπησα, το λάτρεψα, συγκινήθηκα, δάκρυσα μέσα στις σελίδες του. Δυστυχώς δεν το έχω! Χάθηκε και αυτό, στο διάβα του χρόνου και πολύ στενοχωριέμαι καθώς μου έκανε υπέροχη συντροφιά σε πολλές από τις ώρες μου. Ακόμα θυμάμαι τον μικρό Ρεμί να γυρεύει το δικό του καταφύγιο, τη δική του οικογένεια και τον λατρεμένο δάσκαλο, τον Βιτάλις! Ακόμα, με έντονη συγκίνηση.

Η προχωρημένη μου εφηβεία συναντήθηκε με έναν ακόμα μεγάλο κλασικό συγγραφέα και τον κόσμο του. Έρνεστ Χεμινγουέη και "Για ποιον χτυπά η καμπάνα".

Εκείνη την εποχή, αγοράζαμε βιβλία από τους πάγκους φίλοι μου! Σε κάθε ευκαιρία. Σε μεγάλες γιορτές, στα Χριστούγεννα. Οι δρόμοι ήταν γεμάτοι πάγκους με βιβλία σε διάφορες μορφές. Είτε δεμένα μαζί με λεπτό εξώφυλλο είτε άδετα που έπρεπε να κόψεις τις σελίδες στο εσωτερικό με χαρτοκόπτη. Το αριστούργημα αυτό το αγόρασα σε αυτήν την έκδοση του "Δαρεμά" που ξεκίνησε το 1957 παρακαλώ! Σήμερα υπάρχει ακόμα στην βιβλιοθήκη μου. Ένα έργο που με συγκλόνισε όπως είναι φυσικό.

Είναι πάρα πολλά τα βιβλία που στόλισαν τα εφηβικά μου χρόνια και θα μπορούσα να απαριθμώ για μεγάλη διάρκεια. Να σταθώ ακόμα στις εκδόσεις "Οι μεγάλοι της ανθρωπότητας", όπου εκεί ξεχώρισα τρία βιβλία:  "Οι μεγάλοι μουσουργοί",  "Οι μεγάλοι μύσται" και οι "Οι μεγάλοι λογοτέχναι"

Μέσα από εκεί άνοιξε ένα μεγάλος ιστορικός αλλά συνάμα και πνευματικός κόσμος αναζήτησης. Ευτυχώς και τα τρία αυτά βιβλία τα έχω στη βιβλιοθήκη μας.

Κλείνω τις αναφορές στα βιβλία με τι; Μα με ένα παγκόσμιο αριστούργημα που , ακόμα και σήμερα, εξακολουθεί να συγκινεί με τον ίδιο και απαράλλακτο τρόπο. Όπως και τότε.

Είναι ο "Ρωμαίος και Ιουλιέττα" στην έκδοση που ακριβώς βλέπετε μπροστά σας! Εκδόσεις Δαρεμά παρακαλώ! Ένα βιβλίο που είναι στη βιβλιοθήκη μας και το διάβασε μόλις πρόσφατα και η μεγάλη μας κόρη. Ένα βιβλίο που φυσικά σημάδεψε την εφηβεία μου. Καλογραμμένο, προσεγμένο και συγκλονιστικό.

Και, για να πάμε στον κόσμο του κινηματογράφου! Στο κινηματογράφο της εφηβείας μου.

Στην εποχή των εφηβικών μου χρόνων φυσικά και δέσποζε ο κλασικός Ελληνικός κινηματογράφος. Είχα την ευλογία, η γενιά μου, να ζήσει την εποχή των θερινών σινεμά της γειτονιάς αλλά και των κλειστών κινηματογράφων της συνοικίας. Για παράδειγμα, στην Νέα Ιωνία, τη δεκαετία του 1970, υπήρχαν τα σινέ:  "Ριάλτο", "Αφροδίτη", "Αστήρ", "Άλφα" και στα θερινά το "Αμόρε" και ο "Αρίων".

Καταλαβαίνετε τις σας λέω έτσι; Μιλάμε για έναν σινε-οργασμό που έδινε ζωή σε αυτές τις αίθουσες. Θυμάμαι τις Παρασκευές του καλοκαιριού, με 4 δραχμές εισιτήριο παρακαλώ στα θερινά που σας είπα να παίζει  Ξανθόπουλο και Μάρθα Βούρτση αλλά και Βέγγο και Αυλωνίτη και Φωτόπουλο. Και όλο το μαγικό θησαυρό των ηρώων και χαρακτήρων του κλασικού ελληνικού σινεμά. Μαζί τους μεγάλωσα, μαζί με τις ατάκες τους πέρασα στην εφηβική ηλικία, μαζί τους διάβηκα στα χρόνια της νιότης μου. Πραγματική ευλογία.

Θα σταθώ όμως ειδικότερα σε κάποιες ξένες κινηματογραφικές ταινίες που σημάδεψαν τα εφηβικά μου χρόνια.

Το διαχρονικό κλασικό διαμάντι του Βίκτωρος Ουγκώ, δοσμένο στο σινεμά, δια χειρός του Jean-Paul le Chanois, ήταν ένα από τα πρώτα φιλμ που σημάδεψε την εφηβεία μου. Ένα έργο που πρέπει να το δείτε. Μια ταινία από αυτές που λες "Ναι, την είδα στη ζωή μου". Κάθε σχόλιο πάνω σ' αυτήν είναι θαρρώ περιττό.

Αυτήν την ταινία, φίλες και φίλοι, την είδα σε ένα καλοκαιρινό σινεμά. Ναι! Βλέπετε, εκείνες τις εποχές είχαμε και τέτοιες προβολές σε συνοικιακούς κινηματογράφους. Το θρυλικό αριστούργημα του Σοβιετικού Μιχαήλ Κολοτόζοφ "ΟΤΑΝ ΠΕΡΝΟΥΝ ΟΙ ΓΕΡΑΝΟΙ". Ένα αντιπολεμικό αριστούργημα που μου προκάλεσε σοκ, ειδικά μια πολύ συγκεκριμένη του σκηνή που δείχνει τον βομβαρδισμό ενός στρατοπέδου.

"ΤΟ ΠΕΤΡΙΝΟ ΛΟΥΛΟΥΔΙ" ήταν μια ακόμα ταινία του Σοβιετικού κινηματογράφου που χαράχτηκε στα εφηβικά μου χρόνια με μια λυρική εντύπωση που δεν την ξεχνώ ποτέ. Παρά τα ελάχιστα τότε τεχνικά μέσα παραγωγής και εφφέ, ακόμα θυμάμαι τις εναλλαγές των χρωμάτων μέσα στα μαγικά δάση της ταινίας. Την θυμήθηκα τώρα και οφείλω να την ψάξω αλλά είναι ένα σπάνιο διαμάντι στην κυριολεξία.

Όσο και αν σας ξενίσει, μια ταινία που σημάδεψε την ψυχολογία μου στα ύστερα εφηβικά μου χρόνια ήταν "Εκείνο το καλοκαίρι". Ναι αλήθεια είναι! Το τραγικό του φινάλε, ο θάνατος της ηρωίδας, ήρθε να μου προκαλέσει συναισθηματικό σοκ. Για μήνες ολάκερους είχα χαράξει παντού ονόματα, αρχικά, εικόνες εκείνης της γυναίκας που ενσάρκωνε η Έλενα Ναθαναήλ. Σε εξώφυλλα βιβλίων, σε τετράδια, σε τσάντες. Στο γραφείο μου. Παντού! Στην κυριολεξία παντού. Γιατί άραγε; Γιατί ο θάνατος μιας αγαπημένης να μου προκαλούσε ένα τέτοιο σοκ; Εγώ απαντήσεις είχα αλλά είναι μια πολύ μεγάλη ιστορία που με ώθησε σε οριακά καταθλιπτικά πράγματα.

Τέλος, ήταν μία ακόμα ταινία, όπου εδώ, δεν ήταν τόσο αυτή η ταινία όσο το τραγούδι του τέλους. "ΒΡΟΧΗ και ΣΗΜΕΡΑ" ή αλλιώς στην ταινία "ΜΗΝ ΜΟΥ ΜΙΛΑΣ ΓΙ' ΑΓΑΠΗ στη ΜΑΥΡΗ ΑΚΡΟΓΥΑΛΙΑ". Ναι, καλά το μαντέψατε. Ένας ακόμα θάνατος της κεντρικής ηρωίδας, προκάλεσε δεύτερο σοκ στο τέλος της εφηβείας μου. Κάπου στα 16 μου, όταν για ένα ολάκερο καλοκαίρι, περπατούσα σιγοτραγουδώντας το συγκεκριμένο τραγούδι, το οποίο στη συνέχεια έμελλε να με συνοδεύσει και στο αρμόνιο αλλά ακόμα και σήμερα. Ένα ακόμα "γιατί".

Φίλες και φίλοι μου,

αυτή ήταν η νοσταλγική μου αναφορά σε βιβλία και ταινίες που σημάδεψαν τα εφηβικά μου χρόνια. Φυσικά δεν είναι όλος ο κύκλος αλλά οι πιο δυνατές παραστάσεις και αναφορές. Θέλω να ευχαριστήσω την Κατερίνα που μας έδωσε το έναυσμα να ξεκινήσουμε, όσοι θέλουμε, ένα τέτοιο γαϊτανάκι στη μνήμη της ζωής μας. Ένα ταξίδι που, εμένα προσωπικά, με γέμισε με συγκίνηση και άπειρα συναισθήματα. 

Εσάς;