Ίχνη και βήματα στον αρχαίο Ελληνικό κόσμο: Δελφοί-οι πίνακες του Πολυγνώτου (Ι)

 Φίλες και φίλοι καλησπέρα,

σήμερα, στο δεύτερο βήμα μας στον αρχαίο Ελληνικό κόσμο σας έχω κάτι αληθινά εντυπωσιακό.

Θα ταξιδέψουμε στο κέντρο της Αρχαίας Ελληνικής λατρείας, στον θρυλικό "Ομφαλό της γης", στους Δελφούς. Και εκεί, μέσα από τις περιγραφές του Παυσανία θα μπούμε στον ιερό χώρο των Δελφών για να μιλήσουμε για ένα πραγματικό αριστούργημα τέχνης, ένα έργο που, όμοιό του, δεν συναντά κανείς εύκολα σε τοιχογραφίες. Πηγές μου;

Παυσανίας: Ελλάδος Περιήγησις: Φωκικά

Οι Πίνακες ζωγραφικής του Πολυγνώτου

Πριν ξεκινήσω να πούμε δυό λόγια για τον Πολύγνωτο:

Ήταν μεγάλος και σπουδαίος ζωγράφος με καταγωγή από τη Θάσο. Γιος του Αγλαοφόντος. Γνώρισε μεγάλη φήμη στην Αθήνα, οι οποίοι του έδωσαν και το δικαίωμα του Αθηναίου πολίτη.

Χρησιμοποιούσε απλά χρώματα δίνοντας βάση κύρια στις μορφές  και στο "ηθικό" της τέχνης του. Δεν είχε έντονα χρώματα όπως η ζωγραφική των μετέπειτα χρόνων.

Έργα του ήταν θέματα για την άλωση της Τροίας, στην Ποικίλη Στοά, επί Κίμωνος. Ο γάμος των θυγατέρων του Λευκίππου. Το μεγάλο και συγκλονιστικό του όμως έργο ήταν οι Τοιχογραφίες του στους Δελφούς και συγκεκριμένα στον περιβόητο 

"Θησαυρό των Κνιδίων"

Θέματα αυτών των τεράστιων πινάκων ήταν η άλωση της Τροίας και  η επίσκεψη του Οδυσσέα στον Άδη

(Πηγή: Βικιπαίδεια)

Σε αυτές τις τοιχογραφίες θα σας κάνουμε τα ταξίδια μας, ακολουθώντας αναλυτικά την περιγραφή του Παυσανία στο έργο του "Φωκικά", ( Κεφάλαιο 25), προσπαθώντας να αφαιρέσω μεγάλο όγκο πληροφοριών που δίνει ο συγγραφέας και αφορά την ιστορία των προσώπων στην τοιχογραφία. Θε ξεκινήσουμε με την απόδοση της πρώτης μεγάλης ζωγραφιάς.

Καλό ταξίδι λοιπόν

Είμαστε στον ιερό χώρο των Δελφών. Συγκεκριμένα στην Κασσοτίδα πηγή, Αυτή βρισκόταν στην ΒΑ γωνιά του ναού και το νερό έφτανε εκεί από άγνωστη πηγή που ήταν ψηλά στο στάδιο. Το νερό έτρεχε σε σκαλοπάτια από κρουνούς και όσο πλεόναζε κατέληγε σε δεξαμενή στο άδυτο του ναού.

Πάνω από την πηγή είναι ο περιβόητος "Θησαυρός των Κνιδίων", ένα οίκημα που έφτιαξαν οι Κνίδιοι και οι κάτοικοι των Δελφών, που το ονόμαζαν "λέσχη" καθώς εκεί συζητούσαν διάφορα θέματα.

Μπαίνοντας στο συγκεκριμένο οίκημα, βλέπεις τη ζωγραφιά στα δεξιά.

Η Άλωση της Τροίας

Οι Έλληνες είναι έτοιμοι για τον απόπλου και ετοιμάζουν το πλοίο του Μενελάου. Ανάμεσα στους ναύτες που υπάρχουν βλέπεις παιδιά και άντρες και στη μέση τον Φρόντη, τον κυβερνήτη με δύο κοντάρια. Κάτω από αυτόν είναι ο Ιθαιμένης που μεταφέρει εσθήτα και ο Εχοίακας που κατεβαίνει από την αποβάθρα έχοντας στα χέρια του μια χάλκινη υδρία. Την σκηνή του Μενελάου μαζεύουν οι: Πολίτης, Στρόφιος και ο Άλφιος. ο Αμφίαλος μαζεύει μια άλλη σκηνή εκεί κοντά ενώ στα πόδια του κάθεται ένα παιδί. Επίσης είναι και ο Φρόντις που έχει και γένια (Μοναδικό πρόσωπο που συναντάμε στην "Οδύσσεια", τα άλλα ήταν πλάσματα του Πολύγνωτου.

Όρθια στέκεται η Βρισηίδα και πάνω από αυτήν η Διομήδη. Μπροστά τους η Ίφις και όλες κοιτούν την Ελένη, η οποία είναι καθιστή και δίπλα της είναι ο Ευρυβάτης, κήρυκας του Οδυσσέα. Δίπλα στην Ελένη κάθεται ακόμα η θεραπαινίδα της, η Πανθαλίς και η Ηλέκτρα που φορά τα σανδάλια της κυράς της.

Πάνω από την Ελένη κάθεται άντρας με κόκκινη φορεσιά πολύ θλιμμένος. Είναι ο Έλενος, γιος του Πριάμου. Κοντά του ο Μέγης τραυματισμένος στον βραχίονα έχοντας χτυπηθεί στην νυχτερινή μάχη από τον Άδμητο, γιο του Αυγεία. Δίπλα στον Μέγη είναι ο Λυκομήδης, γιος του Κρέοντα χτυπημένος στον καρπό. Επίσης είναι ο Ευρύαλος, γιος του Μηκιστέα, χτυπημένος στο κεφάλι και στον καρπό.

Μετά την Ελένη, είναι η μητέρα του Θησέα, η Αίθρα, με κομμένα μαλλιά και ο Δημοφώντας, ο γιος τους. Σύμφωνα με τα γενόμενα, ο Ευρυβάτης εικονίζεται την ώρα που έρχεται στην Ελένη για να αναγγείλλει στην Αίθρα όσα παράγγειλε ο Αγαμέμνων.

Οι Τρωάδες θρηνούν την αιχμαλωσία τους. Βλέπουμε την Ανδρομάχη και στο στήθος της το παιδί της, ο Αστυάνακτας. Επίσης η Μηδεσικάστη, νόθα κόρη του Πριάμου. Φέρουν καλύμματα στο κεφάλι ενώ η Πολυξένη έχει σηκωμένα τα μαλλιά όπως οι παρθένες. 

Επίσης εικονίζεται η Νέστορας να κρατά δόρυ στο χέρι με το άλογο έτοιμο να κυλιστεί στο χώμα. εκεί είναι ο γιαλός και φαίνονται και τα βότσαλα μέσα σ' αυτόν.

Ψηλότερα στις γυναίκες ανάμεσα στον Νέστορα και την Αίθρα είναι και άλλες αιχμάλωτες. Η κλυμένη, η Κρέουσα, η Αριστομάχη και η Ξενοδίκη. Πιο πάνω εικονίζονται οι: Δηινίομη, η Μητιόχη, η Πείσις και η Κλεοδίκη. 

Βλέπουμε επίσης τον Επειό να γκρεμίζει τα τείχη της Τροίας και φαίνεται και το κεφάλι του Δούρειου ίππου να ξεχωρίζει πάνω από το τείχος. Ο Πολυποίτης, γιος του Πειρίθου, έχει δέσει στο κεφάλι του ταινία ενώ ο Ακάμας, γιος του Θησέα στέκει πίσω του με κράνος με λοφίο.

Δίπλα είναι ο Οδυσσέας με τον θώρακά του. Ο Αίας, γιος του Οϊλέα, στέκει μπροστά στο βωμό με ασπίδα και ορκίζεται εκδίκηση για την Κασσάνδρα, ενώ αυτή κάθεται κάτω και κρατά το άγαλμα της Αθηνάς. Βλέπουμε τον Μενέλαο να κρατά ασπίδα πάνω της σκαλισμένος ο δράκοντας. Πιο κάτω ο Νεοπτόλεμος, γιος του Αχιλλέα. Βλέπουμε επίσης βωμό με ένα μικρό παιδί φοβισμένο να κρατιέται από εκεί.

Πιο πέρα από το βωμό στέκει η Λαοδίκη. Κοντά της είναι μαρμάρινη βάση με χάλκινο λουτήρα. Η Μέδουσα κάθετα στο έδαφος και κρατά τη βάση με τα δύο της χέρια. Κοντά βρίσκεται ηλικιωμένη γυναίκα με κομμένα μαλλιά και στα γόνατα έχει γυμνό ένα παιδί που κλείνει τα μάτια του από φόβο.

Ανάμεσα στα νεκρά σώματα είναι κάποιος Πήλις που απεικονίζεται γυμνός ανάσκελα. Δίπλα του νεκροί είναι ο Ηιονέας και ο Άδμητος με τους θώρακές τους. Πιο ψηλά στο κάδρο υπάρχουν και άλλοι νεκροί. Ο Λεώκριτος, γιος του Πουλυδάματα, στον λουτήρα. Ο Κόροιβος, γιος του Μύγδονα. Ακόμα πιο πάνω κείται ο Πρίαμος. (Για το θάνατο του Πρίαμου, θα κάνουμε ειδική αναφορά σε άλλη ανάρτηση).

Επίσης βλέπει κανείς τον Σίνωνα, σύντροφο του Οδυσσέα και τον Αγχίαλο που μεταφέρουν το σώμα του Λαομέδοντα. Στη ζωγραφιά είναι ένας ακόμα νεκρός, ο Έρεσός.

Η Θεανώ απεικονίζεται με τους γιους της. Ο Γλαύκος κάθεται πάνω στο θώρακα και ο Ευρύμαχος σε πέτρα. Δίπλα του ο Αντήνορας και μετά η Κρινώ, η κόρη του με το μωρό της. Δούλοι μεταφέρουν διάφορα σε έναν γάιδαρο στον οποίο κάθεται ένα μικρό παιδί. Στα πρόσωπα όλων είναι ζωγραφισμένη η απόγνωση από τη συμφορά που τους βρήκε.

Στην επιγραφή διαβάζουμε δίστιχο ποίημα του Σιμωνίδη:

"Ο Πολύγνωτος, γιος του Αγλαοφώντα, από τη Θάσο, ζωγράφισε την άλωση της ακρόπολης του Ιλίου"

Αυτή, φίλες και φίλοι, ήταν η συγκλονιστική περιγραφή που, σε γενικές γραμμές, δίνει ο Παυσανίας στην πρώτη μεγάλη ζωγραφιά του Πολύγνωτου. Αν ξεκινήσει τώρα κανείς να μπει στη διαδικασία να γράψει την ιστορία κάθε ενός από τα πρόσωπα που εικονίζονται, καταλαβαίνετε ότι θα γράφαμε ένα τεράστιο κείμενο πράγμα που δεν ωφελεί στην παρούσα φάση.

Σημασία έχει να "δείτε" με τα μάτια της καρδιάς σας ένα τεράστιο έργο, μια τοιχογραφία, από αυτές που σπάνια συναντά κανείς στην ιστορία της τέχνης. Ελπίζω να το απολαύσατε και κρατήστε τη σημείωση ότι έχουμε, προσεχώς, να δούμε την επόμενη μεγάλη ζωγραφιά. Την κάθοδο του Οδυσσέα στον Άδη.

Αν θέλετε να ακολουθείτε τις αναρτήσεις του blog μπορείτε να το κάνετε εδώ:  follow.it